Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılı Doğum İstatistiklerini yayımladı. Açıklanan verilere göre, toplam doğurganlık hızı 2024 yılında 1,48 çocuk olarak gerçekleşti. Bu oran, 2001 yılında 2,38 çocuk seviyesindeyken, 2014’ten bu yana düşüş eğilimine girmiş ve son 8 yıldır nüfusun kendini yenileyebilmesi için gerekli olan 2,10 çocuk seviyesinin altında seyretmektedir.
Şanlıurfa Zirvede, Bartın ve Eskişehir En Düşük Seviyede
Toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu il 3,28 çocukla Şanlıurfa olurken, onu Şırnak (2,62) ve Mardin (2,32) izledi. En düşük doğurganlık oranı ise 1,12 çocukla Bartın ve Eskişehir’de görüldü. Ankara (1,15) ve İzmir (1,17) gibi büyükşehirlerde de oran oldukça düşük.
71 İl Yenilenme Eşiğinin Altında
2024 yılı itibarıyla 71 ilde doğurganlık hızı 2,10’un altına düştü. 2017’de bu sayı 57 idi. Ayrıca, doğurganlık hızının 1,50’nin altına indiği il sayısı 2017’de yalnızca 4 iken, 2024’te bu rakam 55’e yükseldi. 3 çocuk ve üzeri doğurganlık gösteren tek il ise Şanlıurfa oldu.
Eğitim Seviyesi Doğurma Oranlarını Etkiliyor
Annenin eğitim durumuna göre yapılan değerlendirmede, okuma yazma bilmeyen annelerde doğurganlık hızı 2,65 olarak ölçülürken, yükseköğretim mezunu annelerde bu oran 1,22'ye düştü. Bu veri, eğitim düzeyi yükseldikçe doğurganlık hızında düşüş yaşandığını ortaya koydu.
Kentlerde Doğurganlık Daha Düşük
Mekânsal Adres Kayıt Sistemi (MAKS) verilerine göre kent-kır ayrımında; kırda doğurganlık hızı 1,83, orta yoğun kentlerde 1,58, yoğun kentlerde ise 1,39 olarak tespit edildi. Yoğun kentleşme, doğurganlıkta azalma ile ilişkilendirildi.
Anne Olma Yaşı Arttı
Verilere göre, ilk doğum yaşı ortalaması 2001 yılında 26,7 iken, bu oran 2024'te 29,3’e çıktı. İlk doğum yaşı ise 27,3 olarak ölçüldü. Bu durum, doğurganlığın giderek daha ileri yaşlara kaydığını gösteriyor.
Kaba Doğum Hızı ve Adölesan Doğurganlık Geriledi
Kaba doğum hızı, yani bin kişi başına düşen canlı doğum sayısı, 2001’de binde 20,3 iken 2024’te binde 11 seviyesine geriledi. Öte yandan, adölesan doğurganlık hızı (15-19 yaş arası doğumlar), binde 49’dan binde 10’a düşerek önemli bir azalma kaydetti.
Kardeşler Arasındaki Yaş Farkı Arttı
2024 yılında, annelerin 2. doğumunu, ilk doğumdan ortalama 4,3 yıl sonra yaptığı belirlendi. 3. doğum ile 2. doğum arasındaki süre ise 5,4 yıl olarak kayda geçti. İki doğum arasındaki sürenin en kısa olduğu il 2,7 yıl ile Şanlıurfa, en uzun olduğu il ise 5,4 yıl ile Kırklareli oldu.
