Türkçede anlamı merak edilen kelimeler çok sayıdadır. Gündelik yaşamda olduğu kadar edebi eserlerde de rastlanan Aykırılaşma kelimesi, TDK'da görev alan kişiler tarafından incelenerek dilimize kabul edilmiştir. Türkçe olmayan kelimelerin Türkçeleştirilmesi ile ilgili çalışmalar da yapan TDK'ya göre Aykırılaşma kelimesi ne anlama gelir? Aykırılaşma nedir? Aykırılaşma ne demek? Aykırılaşma kelimesinin TDK sözlük anlamı nedir? sorularını haberimizde derledik.
AYKIRILAŞMA NEDİR?
Aykırı/aşma, Türkçe dilinde yaygın bir ses olayı değildir. Bu nedenle, dil bilgisi kitaplarında, sözlüklerde ve dilin ağız çalışmalarında sınırlı örneklerle ele alınmıştır. Türkçede benzeşme, yani seslerin birbirine benzemesi daha yaygın bir olaydır. Özellikle ünlüler arasında kalınlık ve incelik uyumu, ünsüzler arasında ise ötürolülük ve ötümsüzlük uyumu gibi ses olayları yaygın olarak görülür. Ancak unutulmamalıdır ki, ses olayları belirli ses kurallarıyla dile şekil veren farklı faktörlerdir. Dolayısıyla, ses olaylarının sebeplerini tespit etmek için birkaç örneğe dayanmak yanıltıcı olabilir.
Aykırı/aşma terimiyle ilgili sorunlar ve örneklerin tasnifi konusunda karışıklıklar bulunmaktadır. Terimin tanımıyla ilgili küçük farklılıklar da mevcuttur.
Kelime içinde birbirinin aynısı veya benzeri olan iki ünsüzden birinin başkalaşmasıdır: aşçIO ahçı, atta:r>aktar, muşamma>muşamba, tepme>tekme, tannu:r> tandır.
Yonüne göre aykırı/aşma iki türlüdür: Gerileyici aykırı/aşma: kınnap> kırnap,
aşçı> ahçı, attar> aktar, tepme> tekme, vb. ilerleyici aykırı/aşma: hammal> hambal, tannur> tandır, muşamma> muşamba, vb
Aykırılaşma: Benzeştirmenin tam zıddı olan bir ses hadisesidir. Boğumlanma noktalan birbirinin aynı veya birbirine yakın bulunan iki ünsüzden biri bazen boğumlanma noktasını değiştirerek diğerine göre farklılaşır.
AYKIRILAŞMA NE DEMEK?
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre "aykırılaşma" kelimesi, "aykırılaşmak" fiilinin isim hâli olan bir terimdir. TDK'ya göre "aykırılaşmak", "aykırı olma durumu göstermek" anlamına gelir. Bu tanım, bireyin toplumun normlarından sapma, toplumsal beklentilere uymama veya sıradanlığın dışına çıkma eylemini ifade eder. Aykırılaşma, bireyin toplumun kabul ettiği değerlerden veya davranış kalıplarından farklı bir şekilde hareket etmesini ifade eder. TDK, bu kavramı sosyal ve kültürel açıdan toplumsal normlara aykırı olan durumları tanımlamak için kullanır.
