Toz taşınımı olgusu ve nasıl gerçekleştiği, Türkiye genelinde Meteoroloji'nin birçok il için toz taşınımı uyarısı yapmasıyla ilgi uyandırıyor. Peki, toz taşınımı nedir? Toz taşınımı ne demektir? Toz taşınımı neden olur? Çöl tozu hangi illerde etkili? Toz taşınımı ne zaman bitecek?
TOZ TAŞINIMI NEDİR NE DEMEKTİR?
Kısaca, toz taşınımı, yerdeki tozun rüzgar etkisiyle havaya taşınması olarak tanımlanabilir. Atmosferdeki önemli aerosol çeşitlerinden biri olan Mineral Toz Partikülleri (Çöl Tozları), Dünya ekosistemi için büyük önem taşır.
Çöllerden kalkan tozlar, atmosferin üst tabakalarına yükselerek uzun mesafeler kat eder. Daha büyük olan toz parçacıkları, kaynak alanlarına yakın bölgelere çökerken, küçük olanlar binlerce kilometre yol alabilir.
Dünyadaki ana toz kaynak alanları arasında Afrika (Sahra Çölü), Arabistan Yarımadası, Asya (Gobi ve Taklamakan), Güney Amerika ve Avustralya'daki çöller bulunmaktadır.
TOZ TAŞINIMI (ÇÖL TOZU) NEDEN OLUR?
Partikül maddeler doğal veya insan kaynaklı (antropojenik) olarak iki ana gruba ayrılır. Deniz spreyleri, çöl tozları ve volkanlar gibi kaynaklar doğal olarak bilinirken, endüstriyel veya evsel yanma, ulaştırma, tarım, inşaat ve madencilik gibi insan faaliyetleri antropojenik kaynaklardır.
Atmosfere karışan toz emisyonlarının çoğu doğal toz kaynaklarından gelir. Yapılan farklı modelleme çalışmalarına göre, atmosfere atılan tozun %10-%60'ı antropojenik emisyonlardan kaynaklanır.
Paleo-toz kayıtları, insan faktörlerinin arazi kullanımındaki değişiklikler ve arazi bozulumu gibi) 1750 ile 20. yüzyılın son çeyreği arasında küresel toz emisyonlarını ikiye katlamış olabileceğini göstermektedir.
Dünyadaki ana toz kaynakları arasında Afrika (Sahra Çölü), Arabistan Yarımadası, Asya (Gobi ve Taklamakan), Güney Amerika ve Avustralya'daki çöller bulunmaktadır. Sahra bölgesi, dünya genelinde ve özellikle kuzey yarıküredeki en önemli ve temel toz kaynağıdır. Dünya atmosferine salınan toz miktarı yaklaşık olarak 2 milyar ton civarındadır ve Sahra bölgesinden atmosfere salınan yıllık toz miktarı, tüm kaynaklardan gelen toz miktarının yaklaşık yarısına denk gelmektedir. Sahra'nın ardından gelen diğer önemli toz kaynakları ise Ortadoğu ve Orta ile Güney Asya'dır.
TOZ TAŞINIMI NE ZAMAN BİTECEK?
Genel Müdürlük tarafından yapılan açıklamaya göre, dün gece saatlerinden itibaren bugün İç Ege, Akdeniz, İç Anadolu, Batı ve Orta Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun batısında Kuzey Afrika kaynaklı toz taşınımının etkili olacağı tahmin ediliyor.
İç Ege ve Batı Akdeniz'de perşembe akşam saatlerine kadar, diğer bölgelerde ise cuma günü gece saatlerine kadar devam etmesi beklenen toz taşınımının, sağlık problemleri başta olmak üzere görüş mesafesinde düşüş, hava kalitesinde azalma, çamur şeklinde yağış ve ulaşımda aksamalar gibi olumsuzluklara neden olabileceği belirtiliyor. Bu sebeple vatandaşların dikkatli ve tedbirli olmaları önemle vurgulanıyor.
