Adıyaman, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir şehir olarak, kültürel ve arkeolojik mirasıyla öne çıkıyor. Bu zenginliği görünür kılmak amacıyla düzenlenen 6. Medya, Kültür, Sanat ve Turizm Buluşmaları çerçevesinde, gazeteciler Roma dönemine ait Cendere Köprüsü’nü ziyaret etti. Etkinliğin ikinci gününde gerçekleşen bu ziyaret, Adıyaman’ın tarihi dokusunu medya aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaştırmayı hedefledi.
Cendere Köprüsü Nerede Yer Alıyor?
Cendere Köprüsü, Adıyaman’ın Kahta ilçesi sınırlarında, Nemrut Dağı’na giden tarihi güzergâh üzerinde, Karakuş Tümülüsü’nden yaklaşık 10 kilometre sonra, Sincik-Kocahisar yol ayrımında konumlanıyor. Bu konumuyla köprü, Adıyaman-Nemrut güzergâhının en önemli duraklarından biri olarak kabul ediliyor. Ziyaretçiler, bu noktada hem doğanın etkileyici güzelliğiyle hem de tarihin izleriyle karşılaşıyor.
2 Bin Yıllık Geçiş Noktası: Antik Dönemden Günümüze Ulaşan Köprü
Cendere Köprüsü, Roma döneminde MS 193-211 yılları arasında hüküm süren İmparator Septimius Severus’un emriyle, o dönemde Samsat’ta (antik adıyla Somasata) konuşlanan XVI. Lejyon tarafından inşa edilmiştir. Yapı, Cendere Çayı (antik adıyla Cabinas) üzerinde, iki yamaç arasında bir geçiş sağlamak amacıyla hayata geçirilmiştir. Çayın geçtiği derin ve etkileyici bir kanyonun iki tarafını birleştiren köprü, adını da bu su kaynağından alır.
“Cendere” ismi, halk arasında köprünün altından geçen çayın adından gelirken, köprü tarih boyunca "Roma Köprüsü" ya da "Septimius Severus Köprüsü" olarak da anılmıştır. Bu isimlendirmeler, yapının dönemsel, kültürel ve siyasi referanslarını ortaya koymaktadır.
Harçsız Yapı: Roma Mimarlığında Ustalık Örneği
Cendere Köprüsü, Antik Roma mimarisinin mühendislik açısından en özgün örneklerinden biridir. Yapı, harç kullanılmadan, tonlarca ağırlığa sahip düzgün kesme taş blokların üst üste yerleştirilmesiyle inşa edilmiştir. Yapının teknik özellikleri oldukça dikkat çekicidir:
- Uzunluk: 120 metre
- Yerden yüksekliği: 30 metre
- Genişlik: 7 metre
Köprü, biri ana kemer, diğeri tahliye kemeri olmak üzere iki büyük kemerden oluşmaktadır. Her iki ucundan rampa biçiminde yükselerek ortada birleşen köprü formu, hem statik dayanıklılığı artırmakta hem de yapıya anıtsal bir görünüm kazandırmaktadır. Günümüzde hâlâ sağlam bir şekilde ayakta kalan köprü, döneminin teknik bilgi birikimini ve taş işçiliğindeki ustalığı yansıtan nadir yapılardandır.
Tarihi Sütunlar ve Roma İmparatorluk Siyasetinin İzleri
Köprünün güney girişinde, Korint başlıklı iki anıtsal sütun yer almaktadır. Bu sütunlardan biri İmparator Septimius Severus, diğeri ise eşi Julia Domna adına dikilmiştir. Sütunların üzerinde yer alan Latince yazıtlar, kim adına dikildiklerini açıkça belirtmektedir.
Köprünün kuzey girişinde yer alan üçüncü sütun, Caracalla adına dikilmiştir. Caracalla, Septimius Severus’un oğludur. Ancak tarihsel olarak bu noktada dikkat çekici bir detay ortaya çıkar: Septimius Severus’un diğer oğlu Geta adına dikilen dördüncü bir sütun daha vardır. Ancak Caracalla'nın kardeşi Geta’yı öldürtmesinin ardından, Roma’da onun adının geçtiği tüm yapılar, yazıtlar ve heykeller imparatorluk genelinde yıkılmıştır. Bu bağlamda, Cendere Köprüsü'nde Geta adına dikilen sütun da tahrip edilmiş ya da kaldırılmıştır. Bugün bu sütun yerinde bulunmamaktadır.
Bu detay, köprüyü yalnızca mimari değil, aynı zamanda Roma İmparatorluk tarihindeki iktidar mücadelelerinin sessiz tanığı haline getirmektedir.
Yazıtlar ve Onarım İzleri: Zaman İçinde Yenilenen Bir Miras
Cendere Köprüsü, yapımının ardından Roma döneminde farklı zamanlarda onarımlar geçirmiştir. Köprünün bazı bölümlerinde yer alan yazıtlardan, özellikle korkuluk kısımlarında yapılan düzenlemeler ve güçlendirmelerin izleri günümüze ulaşmıştır. Bu da yapının Roma İmparatorluğu döneminde ne kadar stratejik ve prestijli bir geçiş noktası olduğunu göstermektedir.
Cendere Köprüsü Günümüzde Ne Anlama Geliyor?
Bugün Cendere Köprüsü, sadece bir tarihi yapı değil; aynı zamanda Adıyaman’ın kültürel rotasının vazgeçilmez bir durağı haline gelmiştir. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist, Nemrut Dağı Milli Parkı’na ulaşmak için bu köprüden geçmekte ya da burada kısa molalar vermektedir. Köprünün çevresi, doğal peyzajla birleşerek ziyaretçilere hem tarihi hem de görsel bir şölen sunmaktadır.
Adıyaman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından yapılan açıklamada, köprünün korunmasına yönelik çeşitli önlemlerin alındığı ve tanıtımının daha da artırılması hedeflendiği belirtildi.
