İstanbul’da Kritik Nükleer Zirve: İran ve E3 Ülkeleri 16 Mayıs’ta Masaya Oturacak

İran ile nükleer anlaşmanın Avrupa tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya'nın (E3), 16 Mayıs Perşembe günü İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir araya geleceği açıklandı. Tahran merkezli "Irannuances" haber sitesine göre, görüşmelerin ana gündem maddelerini İran’ın nükleer programı ve yaptırımların geleceği oluşturacak.

Türkiye ile ABD Arasındaki Diyalog İsrail’de Alarm Zillerini Çaldı

İran ile E3 ülkeleri arasında daha önce 2 Mayıs’ta Roma’da yapılması planlanan görüşme, ABD ile İran arasındaki dolaylı müzakerelerin ertelenmesi nedeniyle iptal edilmişti. İstanbul’daki toplantı, bu nedenle taraflar arasındaki ilk üst düzey temas olma özelliği taşıyor.

ABD MÜZAKERELERDE YER ALMIYOR

İran ile ABD arasındaki nükleer görüşmeler ise Umman arabuluculuğunda ayrı bir hatta devam ediyor. İran, bu görüşmelerde ABD’nin tek taraflı yaptırımlarını kaldırması karşılığında nükleer faaliyetlerini sınırlandırmaya hazır olduğunu bildirmişti. Ancak söz konusu müzakerelerde Avrupa ülkeleri yer almıyor.

ABD ile yürütülen süreçte İran ve Washington tarafları olumlu mesajlar vermeye devam ederken, E3 ülkeleriyle gerçekleşecek İstanbul görüşmesi bu sürecin paralel bir ayağını oluşturacak.

TETİK MEKANİZMASI GERGİNLİĞİ BÜYÜYOR

İran ile E3 ülkeleri arasında son dönemdeki en büyük gerilim konularından biri, 2015 yılında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) kapsamında kaldırılan BM yaptırımlarının yeniden devreye sokulmasını mümkün kılan “tetik mekanizması” maddesi.

Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim 2024’te sona eriyor. İran, bu tarihten önce Avrupa ülkelerinin tetik mekanizmasını işletebileceği endişesini taşıyor. Eğer bu adım atılırsa, kaldırılan tüm BM yaptırımları yeniden devreye girebilecek.

İRAN’DAN AVRUPA’YA AÇIK MESAJ

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Erakçi, 11 Mayıs’ta Fransız gazetesi Le Point’te yayımlanan yazısında Avrupa’yı açık şekilde uyardı. Erakçi, “Tetik mekanizmasının kötüye kullanılması sadece Avrupa’nın anlaşmadaki rolünün sonu değil, aynı zamanda geri dönüşü olmayan bir gerginliğin tırmanması anlamına da gelir,” ifadelerini kullandı.

Makalesinde Avrupa’ya doğrudan çağrıda bulunan Erakçi, tarafların masa başında çözüm üretmesi gerektiğini belirtti ve diyaloğun tek yol olduğunu vurguladı.

İSTANBUL GÖRÜŞMESİ YENİ BİR DİPLOMATİK KANAL AÇABİLİR Mİ?

İstanbul’da gerçekleştirilecek 16 Mayıs zirvesi, taraflar arasında yeni bir diplomatik kanalın açılması açısından kritik önem taşıyor. Özellikle “tetik mekanizması” konusunda bir uzlaşı sağlanamazsa, İran ile Avrupa arasında daha derin bir kopuş yaşanabileceği öngörülüyor.

Görüşmelerin içeriğine dair resmi bir gündem açıklanmış değil, ancak diplomatik kaynaklara göre nükleer programın sınırlandırılması, yaptırımların aşamalı kaldırılması ve karşılıklı güven inşası öncelikli başlıklar arasında yer alacak.