Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Türkiye’nin sismik yapısına ilişkin en güncel verileri içeren Türkiye Deprem Tehlike Haritası hakkında yeni bir bilgilendirme yaptı. Ocak 2019’da yürürlüğe giren harita, alanında uzman akademisyenler ve kamu kurumu temsilcilerinin katkısıyla hazırlandı.
AFAD’ın sosyal medya hesapları üzerinden yayımladığı açıklamaya göre, harita en büyük yer ivmesi (PGA) cinsinden Türkiye’nin deprem tehlikesini noktasal bazda gösteriyor. Açıklamada yer alan en çarpıcı bilgi ise: Türkiye genelinde tam 485 diri fay segmenti bulunuyor.
Bu segmentlerin yer aldığı bölgeler, harita üzerinde açık sarıdan koyu kırmızıya kadar uzanan renk skalasıyla işaretlenmiş durumda. Bu renk geçişleri, bir deprem anında zeminde oluşabilecek yer sarsıntısının şiddetini — yani ivmeyi — gösteriyor.
UZMANLARDAN TEKNİK DEĞERLENDİRME
Yapı Sağlığı İzleme Merkezi tarafından yayımlanan videoda, harita üzerindeki teknik detaylar AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, Deprem Dairesi Başkanı Aykut Akgün, Deprem Mühendisliği Grup Başkanı Teoman Selçuk Köksal ve inşaat mühendisi Zehra Özçelik tarafından değerlendirildi.
Genel Müdür Orhan Tatar, haritanın bilimsel temelini şu sözlerle açıkladı:
“Haritanın altyapısı, MTA tarafından 2013’te güncellenen Türkiye Diri Fay Haritası ile tarihsel ve ağırlıklı deprem kataloglarına dayandırıldı. Yeni veriler geldikçe harita da sürekli güncellenecek.”
Deprem Dairesi Başkanı Aykut Akgün ise kamuoyunda sıkça yanlış anlaşılan bir konuya açıklık getirdi:
“Bu harita bir risk haritası değil. Yalnızca belirli bir noktadaki deprem tehlikesini, yani yer ivmesini gösteren teknik bir çalışmadır.”
Akgün ayrıca, eski sistemin bölgesel yaklaşımından uzaklaşıldığını ve artık noktasal değerlere geçildiğini belirterek şunları kaydetti:
“1996–2019 yılları arasında kullanılan eski haritada Türkiye, 1’den 5’e kadar farklı deprem bölgelerine ayrılıyordu. Yeni sistemde bölge kavramı kalktı. Her yer, kendine özgü en büyük yer ivmesi değeriyle tanımlanıyor.”
BİNA TASARIMLARINDA REFERANS HARİTA
Deprem Mühendisliği Grup Başkanı Teoman Selçuk Köksal, haritanın zemin etkisi gibi yerel koşulları içermediğini ancak özellikle depreme dayanıklı bina tasarımı için kritik bir veri seti sunduğunu belirtti:
“Bu harita özellikle depreme dayanıklı bina tasarımında temel bir veri seti olarak kullanılıyor.”
Haritanın görsel dilini açıklayan inşaat mühendisi Zehra Özçelik ise, renklerin ivme seviyelerini gösterdiğini ifade etti:
“Açık sarıdan koyu kırmızıya doğru uzanan renk skalası, ivmenin düşükten yükseğe doğru arttığını gösteriyor.”
DEPREM TEHLİKESİ ARTIK BÖLGESEL DEĞİL, NOKTASAL
AFAD’ın yayımladığı bu harita, Türkiye’nin neredeyse her karış toprağının bir şekilde sismik hareketliliğe açık olduğunu ortaya koymuş oldu. Özellikle yapılaşmanın yoğun olduğu bölgelerde ivme değerlerine göre planlama yapılması gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, bu haritanın yapı denetiminden kentsel dönüşüme kadar pek çok alanda referans niteliği taşıdığına vurgu yaptı.
