Bir oto tamirhanesinde çalışan usta, ağır hasar görmüş, yani “pert” olarak değerlendirilebilecek bir aracı önce kaportasını düzeltip sonra kalemin arka kısmıyla punta kaynağı uygulaması yaparak orijinal haliymiş gibi gösteriyor. Bu sayede, kredi ile almaya çalışan alıcıların zor şartlarda temin ettiği araç, hasarsız kaydıyla piyasa ilanlarına çıkartılıyor. Bu yöntem, hem tüketiciyi yanıltıyor hem de ikinci el otomobil piyasasında ciddi bir güven krizine neden oluyor.
HUKUKSAL AÇIDAN AYIP VE SATIŞ SORUMLULUĞU
İkinci el araç satışında “ayıp” kavramı Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Hasarlı araçların, alıcıya bildirilmeden hasarsız gibi sunulması “gizli ayıp” olarak kabul edilir. Alıcı, ayıbı öğrendiğinde satıcıya karşı birtakım yasal haklar kullanabilir. Özellikle pert kaydı taşıyan araçların satışında, aracın kusurlu durumu alıcıya bildirilmediyse, ispat yükü satıcı üzerindedir. Bu, alıcı için önemli bir koruma sağlar. Galerici ya da profesyonel araç satıcıları açısından bu sorumluluk daha da ağırdır. Çünkü ticari faaliyet kapsamında olan satışlarda, alıcının korunması hukuk düzeni açısından özellikle gözetilir.
CEZAİ SORUMLULUK VE YASAL YAPTIRIMLAR
MALA ZARAR VERME SUÇU
Hasarlı aracı, hileyle “sağlammış” gibi göstermek, malvarlığı değerine müdahale etmek anlamına gelir. Bu tür müdahaleler mala zarar verme suçu kapsamında değerlendirilebilir. Türk Ceza Kanunu’nun 151. maddesi, mala zarar verme suçunu genel haliyle düzenler. Eğer eylem nitelikli hallere girerse (örneğin, hileli işlem, kamuya açık mal üzerinde veya büyük ölçekli zarar oluşturulması gibi durumlar), ceza daha ağırlaşabilir. Mala zarar verme suçunun basit hali için ceza 4 aydan 3 yıla kadar hapis ya da adli para cezası olabilir. Nitelikli hâllerde ise ceza 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasına kadar çıkabilir.
TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA
Hasarsızmış gibi gözüken ancak aslında yapısal bütünlüğü bozuk bir araç, trafikte ciddi güvenlik riski oluşturabilir. Bu durumda “genel güvenliği taksirle tehlikeye sokma” suçu gündeme gelebilir. Türk Ceza Kanunu’nun 179. maddesi bu suçu düzenler; ceza iki yıla kadar hapis olabilir.
YENİ KANUN TEKLİFİ
Meclis gündeminde ağır hasarlı araçlarla ilgili kritik bir teklif yer alıyor. Buna göre, pert olduğu belirlenen araçların onarılarak trafiğe çıkarılması yasaklanmak isteniyor. Bu yasa teklifi kabul edilirse, bu yasayı ihlal eden kişilere 500 bin TL’ye kadar para cezası uygulanması öngörülüyor. Ayrıca ağır hasarlı araçların yalnızca hurda ya da parça satışı yapılabileceği düzenleniyor.
