Günümüzde tüm işlemlerin dijitalleşmesi, geçmiş yıllarda “unutulmuş” gibi görünen finansal hareketlerin dahi vergi borcuna dönüşme riskini artırdı. Son dönemde binlerce kişiye GİB tarafından e-tebligat gönderilmeye başlandı. Bu tebligatlarla, açıklaması yetersiz bulunan banka işlemleri için vatandaşlardan ek bilgi isteniyor.
YAPAY ZEKA İLE RİSKLİ İŞLEMLER TESPİTİ
GİB’in devreye aldığı algoritma, banka hareketlerindeki açıklamaları analiz ederek riskli işlem tespiti yapıyor. Örneğin, “diğer” açıklamasıyla yapılan havaleler çoğunlukla kira ödemesi olarak algılanıyor. Kira gelirinin beyan edilmemesi halinde vergi incelemesi başlatılması kaçınılmaz oluyor.
E-TEBLİGATLA BAŞLAYAN İNCELEME SÜRECİ
Son üç ayda yapay zeka tarafından riskli olarak işaretlenen çok sayıda banka işlemi için vergi daireleri harekete geçti. Vatandaşlara e-tebligat gönderilerek söz konusu işlemle ilgili açıklama isteniyor. İstenen açıklama yapılmadığında veya verilen cevaplar yetersiz bulunduğunda, detaylı inceleme ve denetim süreci başlıyor.
UZMANLARDAN ÖNEMLİ UYARI
Vergi Uzmanı Murat Bal, sistemin taradığı işlem hacminin hızla büyüdüğünü belirterek, “Kardeşinize gönderdiğiniz parayı açıklama kısmına ‘diğer’ yazarsanız, bu işlem kira ödemesi olarak da algılanabilir. Sistem bazen yanlış değerlendirme yapabiliyor. Masum işlemler bile ceza riski taşıyabilir” uyarısında bulundu.
YENİ DÜZENLEMELER YOLDA
Gelir İdaresi Başkanlığı, sistemin yanlış yorumlarını azaltmak amacıyla yeni düzenlemeler üzerinde çalışıyor. Açıklama seçeneklerinin çeşitlendirilmesi ve sınıflandırma algoritmalarının daha hassas hale getirilmesi önümüzdeki aylarda hayata geçirilecek. Bu düzenlemelerle hem vatandaş haklarının korunması hem de teknolojik denetim kapasitesinin artırılması hedefleniyor.
HESAP HAREKETLERİNİZİ GÖZDEN GEÇİRİN
Uzmanlar, geçmiş yıllara ait banka işlemlerinin mutlaka gözden geçirilmesini ve açıklaması eksik olan hareketler için önceden risk analizi yapılmasını öneriyor. Aksi halde, yıllar sonra beklenmedik şekilde gelen vergi cezası ile karşılaşmak kaçınılmaz olabilir.
