Tarım ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonuyla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2025 yılı bitkisel üretim tahmini verilerine göre, bu yıl yaşanan zirai don ve olumsuz iklim koşulları nedeniyle meyve üretiminde ciddi bir azalış bekleniyor. Tahminlere göre, meyve, içecek ve baharat bitkileri üretimi bir önceki yıla göre yüzde 24,4 oranında gerileyerek yaklaşık 21,4 milyon ton seviyesine inecek. Bu düşüşte özellikle ilkbahar aylarında görülen ani sıcaklık değişimleri ve don olaylarının etkili olduğu belirtiliyor.
Zirai don meyve üretimini ağır etkiledi
Meyve grubunda en dikkat çeken düşüşler elma, kiraz, nektarin ve şeftali üretiminde yaşanacak. Tahminler, elma üretiminin geçen yıla göre yüzde 38,7, kirazın yüzde 55,7, nektarinin yüzde 35,5, şeftalinin ise yüzde 32,1 oranında azalacağını ortaya koyuyor. Ayrıca üzüm üretiminde yüzde 18,6, çilekte ise yüzde 4,0 oranında bir düşüş öngörülüyor. Zeytin üretiminde de büyük bir kayıp bekleniyor; yüzde 40,0 oranındaki gerilemeyle zeytin sektörü ciddi bir üretim daralmasıyla karşı karşıya kalacak.
Turunçgiller ve sert kabuklu meyvelerde de olumsuz tablo dikkat çekiyor. Portakal üretiminde yüzde 12,4, limonda yüzde 20,9, cevizde yüzde 27,7, fındıkta yüzde 27,5, Antep fıstığında ise yüzde 54,6 oranında azalma bekleniyor. Mandalinada ise yüzde 0,6’lık sınırlı bir artış öngörülürken, muz üretiminin geçen yıla göre kayda değer bir değişim göstermeyeceği tahmin ediliyor.
Söz konusu tahminler sadece meyve grubu ile sınırlı değil. TÜİK verilerine göre sebze üretimi de bu yıl bir önceki yıla göre yüzde 1,7 oranında azalarak yaklaşık 33 milyon ton seviyesine gerileyecek. Özellikle domates, taze fasulye ve salçalık kapya biberde düşüş yaşanacağı ifade edilirken; patlıcan, karpuz ve kuru soğanda ise üretim artışı bekleniyor. Domates üretiminin yüzde 5,7, taze fasulyenin yüzde 4,5, salçalık kapya biberin ise yüzde 3,7 oranında azalacağı öngörülüyor.
Tahıl üretiminde dikkat çeken kayıplar
Tarla bitkileri üretiminde de genel bir düşüş yaşanacağı belirtiliyor. Tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin (yem bitkileri hariç) toplam üretiminin 2025 yılında yüzde 5,3 oranında gerileyerek yaklaşık 71,4 milyon ton seviyesine düşmesi bekleniyor. Tahıl grubu içinde buğday üretiminin yüzde 5,8 azalarak 19,6 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 8,0 azalarak 7,5 milyon ton, yulafın yüzde 23,1 azalarak 300 bin ton, çavdarın ise yüzde 5,5 azalarak 243 bin ton olacağı tahmin ediliyor. Mısır ise tahıl grubunda azalış trendinden sıyrılarak yüzde 4,9 oranında artışla 8,5 milyon ton üretim seviyesine ulaşacak.
Kuru baklagiller grubunda da üretim rakamları netleşti. 2025’te nohut üretiminin 605 bin ton, kuru fasulyenin 283 bin ton, kırmızı mercimeğin ise 340 bin ton seviyelerinde olması bekleniyor. Patates üretiminde ise kayda değer bir düşüş öngörülüyor. Yumru bitkiler grubunda yer alan patatesin üretiminin yüzde 13,0 oranında azalarak yaklaşık 6 milyon ton olacağı tahmin ediliyor.
Yağlı tohumlar grubunda da karmaşık bir tablo dikkat çekiyor. Soya üretiminin yüzde 11,1 oranında azalarak 160 bin ton, ayçiçeği üretiminin ise yüzde 4,8 oranında artarak 2,3 milyon ton seviyelerine ulaşacağı öngörülüyor. Ayrıca Türkiye’nin önemli tarımsal ürünlerinden biri olan şeker pancarının üretiminin de yüzde 6,5 oranında düşerek 21,5 milyon ton olacağı tahminler arasında yer alıyor.
Tüm bu veriler, Türkiye tarımının 2025 yılına olumsuz iklim koşulları, özellikle de zirai don nedeniyle zor bir yıl geçireceğini ortaya koyuyor. Gıda arzı, üretici gelirleri ve tarımsal ihracat açısından bu düşüşlerin etkilerinin ne ölçüde hissedileceği önümüzdeki aylarda netleşecek. Uzmanlar, üretici desteklerinin artırılması ve iklim risklerine karşı daha dirençli tarım politikalarının hayata geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.
