TÜİK’in yeni yayımladığı sosyo-ekonomik seviye (SES) çalışması ve 2024 yoksulluk verileri ile yerel istatistikleri birleştirerek Ankara’nın “en zengin” ve “en fakir” ilçelerini 2024–2025 dönemine dair en güncel veriler ışığında derledik.
ANKARA’DA “SOSYO-EKONOMİK SEVİYE” NEDEN ÖNEMLİ?
TÜİK’in SES ölçümü, hanehalklarının eğitim, meslek yapısı ve gelir gibi çok sayıda değişkeni birlikte değerlendirerek “sosyo-ekonomik seviye” skorları oluşturur. Bu skor ilçe düzeyinde karşılaştırma yapmak için kullanıldığında, hangi ilçelerde refahın daha yoğun olduğu ve hangi ilçelerin görece dezavantajlı olduğu daha net görülür. TÜİK’in 2023 verilerine dayanan ve 2025’te yayımlanan SES bülteni, ilçeler bazında ilk resmi karşılaştırmaları sundu.
ANKARA’NIN EN ZENGİN İLÇESİ: ÇANKAYA (A+ SES)
TÜİK’in ilçe bazlı SES analizine göre Ankara’nın ve Türkiye’nin en yüksek ortalama sosyo-ekonomik skoruna sahip ilçesi Çankaya oldu. Çankaya’da üst ve en üst sosyo-ekonomik gruplarda yer alan hanehalklarının yoğunluğu, diğer Ankara ilçelerine göre belirgin şekilde yüksek çıktı; TÜİK verileri Çankaya’yı ülke genelinde de ilk sıralara taşıdı. Çankaya’yı Ankara içinde takip eden yüksek skorlu ilçeler arasında Etimesgut ve Yenimahalle gibi ilçe merkezleri ön plana çıkıyor.
ÇANKAYA NEDEN ZENGİN İLÇE?
-
Merkezi konum, kamu ve özel sektörün yüksek yoğunluğu, üst düzey hizmet sektörü istihdamı.
-
Eğitim seviyesinin ortalamanın üzerinde oluşu ve yüksek gelirli hanehalklarının yoğunluğu.
-
Kentsel donatı, sağlık, eğitim ve kültürel hizmetlerin erişilebilirliği.
Bu faktörler, SES skoruna doğrudan yansıyor ve Çankaya’yı Ankara’nın “ekonomik merkezlerinden” biri hâline getiriyor.
ANKARA’DA GELİŞMİŞLİKTE İKİNCİLİK: ETİMESGUT, YENİMAHALLE VE GÖLBAŞI
TÜİK sıralamasında Ankara’dan çıkan diğer yüksek skorlu ilçeler arasında Etimesgut ve Yenimahalle gösteriliyor; ayrıca yakın yıllarda hızlı kentsel büyüme yaşayan Gölbaşı da göreli olarak daha yüksek sosyo-ekonomik göstergelere sahip ilçeler arasında yer alıyor. Bu ilçelerde sanayi, konut yatırımları ve altyapı iyileştirmeleri, ortalama yaşam standartlarını yukarı çekiyor.
ANKARA’NIN “EN FAKİR” İLÇELERİ
TÜİK’in ülke çapındaki SES çalışmasında en düşük 7 ilçe listesi genel olarak diğer illerden çıkarken (ör. Giresun Çamoluk gibi), Ankara içinde göreli olarak daha düşük SES skoru olan ilçeler gelirin dağılımı, istihdam yapısı, eğitim ve konut koşulları açısından farklı riskler taşıyor. Türkiye geneliyle karşılaştırıldığında, Ankara’da göreli yoksulluk ve yoksunluk göstergeleri şehir içindeki belirli ilçe ve mahallelerde yoğunlaşıyor; bu da kentin “en fakir” tanımının mahalle ölçeğine kadar inen nüanslar içerdiğini gösteriyor. TÜİK’in 2024 yoksulluk ve yaşam koşulları verileri, Ankara’da yoksulluk riskinin hâlâ önemli bir sorun olduğunu ortaya koyuyor.
ANKARA İÇİN GÖZLEMLENEN DEZAVANTAJLI İLÇELER (2024–2025 GÖZLEMİ)
Resmi SES bültenleri Ankara’yı genel olarak güçlü bir ortalama ile gösterse de, başkent içindeki sosyo-ekonomik eşitsizlik dikkat çekiyor. Uzun süreli istihdamsızlık, düşük eğitim düzeyi ve daha az donanımlı konut stoğu gibi göstergeler nedeniyle Altındağ, Mamak ve bazı merkez-kenar bölge mahallelerinde göreli dezavantajlar tespit ediliyor. Bu tespitler, yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının 2024–2025 döneminde öncelik verdiği sosyal destek, istihdam programları ve kentsel dönüşüm gündeminin nedenleriyle uyumlu. (Not: TÜİK’in ilçe-ilçe “en düşük SES” listesinde Ankara’dan doğrudan bir ilçenin ülke çapında en düşük 7 arasında yer almaması nedeniyle, “en fakir ilçe” ifadesi Ankara bağlamında göreli/şehir içi karşılaştırma olarak verilmiştir.)
GELİR VE YOKSULLUK VERİLERİ
- TÜİK’in 2024 yoksulluk raporuna göre Ankara genelinde belli başlı yoksulluk göstergeleri ve medyan gelir verileri açıklandı; bu veriler şehir içindeki ilçe farklılıklarını ortaya koyuyor. Ankara’da göreli yoksulluk oranı, büyük kent ortalamalarıyla benzer seyrini sürdürdü; şehir içinde düşük gelirli haneler belirli ilçelerde yoğunlaşıyor.
BELEDİYE VE KAMU POLİTİKALARININ ROLÜ
2024–2025 döneminde Ankara Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin sosyal yardım paketleri, istihdam programları ve kentsel dönüşüm projeleri; hem yoksullukla mücadele hem de yaşam kalitesini yükseltme açısından belirleyici oldu. Yerel yatırımlar ile altyapı projeleri, orta vadede SES skorlarını olumlu etkileyebilir; ancak bu etki mahalleler arasında heterojen dağılacaktır.
