Araçlarda mevzuata aykırı şekilde kullanılan ışıklı ve sesli uyarı işaretlerine yönelik idari para cezalarıyla ilgili tartışmalı düzenleme Anayasa Mahkemesi’nden döndü. AYM, kural ihlalini bizzat gerçekleştirmeyen araç sahiplerine ceza kesilmesini hukuka aykırı bularak iptal kararı verdi. Karar, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
ÇAKAR CEZALARINDA YENİ DÖNEM
Resmi Gazete’de yer alan karara göre, kamuoyunda “çakar” olarak bilinen ışıklı ve sesli uyarı cihazlarını mevzuata aykırı şekilde kullananlara yönelik idari para cezalarında değişikliğe gidildi.
Buna göre, aracı fiilen kullanan ve kural ihlalini gerçekleştiren sürücülere ceza uygulanmaya devam edecek. Ancak ihlalden haberi olmadığı tespit edilen araç sahiplerine ceza kesilmeyecek.
KANUN MADDESİ NE DİYOR?
Anayasa Mahkemesi’ne taşınan düzenleme, Karayolları Trafik Kanunu’nun 26’ncı maddesinde yer alan hükümlere dayanıyordu. Söz konusu maddede, belirli araçlarda bulunması zorunlu olan plaka, ışık, renk, şekil, sembol ve yazı gibi ayırım işaretlerinin mevzuata uygun olması gerektiği düzenleniyor.
Ayrıca mevzuatta izin verilmeyen araçlara ışıklı ve/veya sesli uyarı cihazı takılması ve kullanılması yasaklanıyor. Bu kurallara aykırı davranan sürücülere 690 liradan başlayıp 192 bin liraya kadar ulaşan idari para cezaları, ehliyete el koyma ve aracın trafikten men edilmesi gibi yaptırımlar öngörülüyordu.
Düzenlemede, sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse, araç sahibine de aynı miktarda ceza uygulanması hükmü yer alıyordu.
NEYİN DEĞİŞMESİ İSTENDİ?
Tokat 2’nci Sulh Ceza Hakimliği, söz konusu düzenlemenin suçun şahsiliği ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne itiraz başvurusunda bulundu.
Başvuruda, kural ihlalini gerçekleştiren sürücü ile araç sahibinin aynı kişi olmadığı durumlarda, araç sahibine ceza kesilmesinin hukuka aykırı olduğu savunuldu. Araç sahibinin hangi somut eyleminin suç oluşturduğunun açıkça belirtilmediği vurgulandı.
AYM: İLLİYET BAĞI KURULMAMIŞ
Anayasa Mahkemesi, itirazı değerlendirirken cezaların kişisel sorumluluk esasına dayanması gerektiğini hatırlattı. Kararda, kişilere ceza verilebilmesi için hukuka aykırı fiilin kanunda açıkça tanımlanması ve bu fiilin ilgili kişi tarafından işlendiğinin ispatlanması gerektiği ifade edildi.
Mahkeme, araç sahibinin hangi eylemiyle suça iştirak ettiğinin açıkça gösterilmediğini, araç sahibi olmak ile kural ihlali arasında doğrudan bir illiyet bağı kurulmadığını belirtti.
Bu gerekçelerle düzenlemenin, Anayasa’nın 2’nci maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesi ile 38’inci maddesinde düzenlenen suç ve cezada şahsilik ilkesine aykırı olduğuna hükmedildi.
KARAR RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANDI
Anayasa Mahkemesi, itirazı haklı bularak ilgili kuralın iptaline karar verdi. Karar Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Buna göre, çakar olarak bilinen ışıklı ve sesli cihazların mevzuata aykırı kullanımında ceza sorumluluğu yalnızca kural ihlalini gerçekleştiren sürücüye ait olacak.
