Kuzey Afrika’nın en eski halklarından biri olan Berberiler, “Amazigh” adıyla biliniyor. Peki Berberiler Kürt mü, Arap mı? Hangi ülkelerde yaşıyorlar? İşte merak edilen tüm detaylar…
BERBERİLER KİMDİR?
Berberiler, kendi dillerinde “Amazigh” (çoğulu İmazighen) olarak adlandırılan, Kuzey Afrika’nın yerli halkıdır. Antik çağlardan beri bölgede yaşayan Berberiler, tarih boyunca Numidya, Mağrib ve Kartaca gibi güçlü uygarlıkların temelini atmıştır.
“Berberi” ifadesi, Arap kaynaklarından geçmiş ve “yabancı/barbar” anlamı taşımaktadır. Bu nedenle günümüzde daha çok Amazigh kelimesi kullanılmaktadır.
BERBERİLER KÜRT MÜ, ARAP MI?
Berberiler ne Kürt ne de Arap kökenlidir.
-
Kürtler, Orta Doğu’da yaşayan Hint-Avrupa kökenli bir halktır.
-
Araplar, Sami kökenli bir topluluktur.
-
Berberiler ise Kuzey Afrika’nın otokton (yerli) halkıdır.
BERBERİLER MÜSLÜMAN MI?
-
yüzyıldaki Arap fetihlerinden sonra büyük ölçüde İslamiyet’i benimsemiş olsalar da kendi dil ve kültürlerini korumuşlardır. Günümüzde çoğu Berberi Arapça da konuşsa, etnik kimlikleri farklıdır.
BERBERİLER NEREDE YAŞIYOR?
Berberiler bugün ağırlıklı olarak şu ülkelerde yaşamaktadır:
-
Fas: Nüfusun yaklaşık %40-50’si Berberi kökenlidir.
-
Cezayir: Özellikle Kabîle (Kabylia) bölgesinde yoğun bir şekilde bulunurlar.
-
Libya: Cebel Nefusa ve Zuvâra bölgelerinde yaşarlar.
-
Tunus: Daha az bir oranda (%5 civarı) vardır.
-
Mali, Nijer ve Moritanya: Tuaregler, Sahra Çölü’nde göçebe olarak yaşamaktadır.
-
Avrupa: Özellikle Fransa’da güçlü bir Berberi diasporası bulunmaktadır.
BERBERİ DİLİ VE KÜLTÜRÜ
-
Dilleri: Amazigh dilleri Afro-Asyatik dil ailesine aittir. En bilinen lehçeleri Tamazight, Kabyle, Tachelhit ve Tuareg dilleridir.
-
Yazı: Kendi alfabeleri olan Tifinagh yeniden kullanılmaya başlanmıştır.
-
Din: Günümüzde Berberilerin büyük kısmı Sünni Müslümandır.
TARİHTE BERBERİLER
-
Antik Çağ: Kartaca ve Numidya gibi krallıklar kurdular.
-
Orta Çağ: Murabıtlar ve Muvahhidler gibi güçlü hanedanlıkların temelini attılar.
-
Modern Dönem: Fransız ve İspanyol sömürgelerine karşı direndiler. Özellikle Cezayir’deki Kabîleler ve Fas’taki Rif Savaşı (Abdülkerim el-Hattabi önderliğinde) tarihe geçti.
GÜNÜMÜZDE BERBERİLER
Bugün Berberiler, kimliklerini korumak için kültürel hak mücadelesi veriyor. Fas ve Cezayir’de Amazigh dili resmi dil kabul edilmiş, televizyon kanalları ve eğitim programlarıyla desteklenmiştir.