İklim krizi her geçen gün daha yakıcı bir tehdit haline gelirken, bilim dünyasından gelen yeni veriler endişe yaratıyor. Uzmanlar, küresel sıcaklık artışını 1,5 santigrat derecede tutabilmek için kalan karbon bütçesinin, şu anki emisyon hızına göre yalnızca iki yıl içinde tamamen tükenebileceğini açıkladı. Bu durum, dünyayı geri dönüşü mümkün olmayan bir iklim felaketine sürükleyebilir.

1,5 Derecelik Küresel Isınma Hedefi Ulaşılamayabilir

Yayımlanan yeni iklim raporuna göre, insan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonları durdurulmazsa, Paris İklim Anlaşması kapsamında belirlenen 1,5 derece hedefi birkaç yıl içinde aşılacak. Bilim insanları, bu hedefe ulaşmak için 2025 sonrası toplam karbon salımının 80 milyar tonla sınırlandırılması gerektiğini vurguluyor.

Ancak 2024 yılı verileri, küresel karbon emisyonlarının şimdiye kadar kaydedilen en yüksek seviyeye ulaştığını gösteriyor. Eğer bu artış devam ederse, kalan karbon bütçesi iki yıl içinde tükenecek ve küresel ortalama sıcaklık artışı hızlanarak kritik eşiği geçecek.

Karbon Bütçesi Nedir, Neden Bu Kadar Önemli?

Karbon bütçesi, belirli bir sıcaklık artışının altında kalabilmek için atmosfere salınabilecek maksimum karbon miktarını ifade ediyor. Dünya genelinde sıcaklık artışını 1,5 derece ile sınırlamak istiyorsak, bilimsel verilere göre 2025’ten sonra sadece 80 milyar ton karbon salmamız gerekiyor.

Ancak halihazırda dünyadaki yıllık karbon salımı yaklaşık 40 milyar ton civarında. Bu da iki yıl içinde karbon bütçesinin tükeneceği ve 1,5 derece hedefinin bilimsel olarak imkânsız hâle geleceği anlamına geliyor.

İklim Sistemi Gecikmeli Tepki Veriyor: Tehlike Kapıda

Bilim insanları, iklim sisteminin gecikmeli tepki verme özelliği nedeniyle bazı değişikliklerin henüz etkisini göstermediğini belirtiyor. Yani bugün atmosfere salınan karbonun, sıcaklık üzerindeki etkisi önümüzdeki yıllarda hissedilecek.

Bu durum, mevcut seviyelerdeki emisyonlarla bile 1,5 derece sınırının kaçınılmaz olarak aşılacağını ortaya koyuyor. Araştırmacılar, bu sürecin kıyı taşkınları, kuraklıklar, orman yangınları, tarımsal krizler ve kitlesel göçlerle birlikte çok daha ağır sonuçlara yol açabileceği uyarısında bulunuyor.

2,7 Derecelik Felaket Senaryosu: Dünya Nereye Gidiyor?

Mevcut politikalar ve enerji kullanımı göz önüne alındığında, dünya 2,7 dereceye kadar ısınmaya doğru ilerliyor. Bu senaryo gerçekleşirse, küresel ölçekte:

  • Deniz seviyeleri büyük ölçüde yükselecek,

  • Kıyı kentleri ve adalar risk altına girecek,

  • Zirai üretim azalacak,

  • Kuraklık ve su krizi yaşanacak,

  • İç göçler ve sınır ötesi mülteci hareketleri başlayacak.

Imperial College London’dan Prof. Joeri Rogelj, “Ciddi iklim eylemine başlamak için en iyi zaman 1992’ydi. Ama artık her yıl, başlamak için en iyi yıl,” diyerek 2025 Kasım’ında düzenlenecek Cop30 Zirvesi’ne işaret ediyor. Rogelj, ülkelerin bu zirvede ciddi emisyon azaltımı taahhütleri vermesi gerektiğini söylüyor.

1,7 Derece İçin Umut Var mı?

Bilim insanlarına göre, daha gerçekçi bir hedef olan 1,7 derece ısınma sınırı hâlâ teknik olarak mümkün. Bu sınır için kalan karbon bütçesi yaklaşık 390 milyar ton. Ancak şu anki hızla bu bütçe de yaklaşık 9 yıl içinde tükenmiş olacak.

Bu nedenle uzmanlar, karbon emisyonlarının önümüzdeki birkaç yıl içinde keskin şekilde azaltılması gerektiğini belirtiyor. Aksi takdirde, dünya geri dönülmesi mümkün olmayan bir ekolojik yıkıma sürüklenecek.

Enerji Dengesizliği, Okyanus Isınması ve Deniz Seviyesi Tehlikesi

Leeds Üniversitesi’nden Prof. Piers Forster’ın öncülüğünde hazırlanan rapor, gezegenin enerji dengesizliğinin son 10 yılda %25 arttığını ortaya koyuyor. Yani, dünyamız daha fazla ısıyı tutuyor ve bu ısıyı geri salmıyor.

  • Okyanus sıcaklıkları 2024’te rekor seviyeye ulaştı.

  • Bu durum deniz seviyelerini yükseltiyor,

  • Tropikal fırtınaları daha yıkıcı hale getiriyor,

  • Deniz yaşamını tehdit ediyor.

Rapora göre, deniz seviyeleri son 10 yılda ortalama yılda 4 mm yükseldi. Bu oran, 1971–2018 arası döneme göre iki kat daha fazla. Eğer 1,5 derece sınırı aşılırsa, bu yükselme hızlanacak ve kıyı taşkınları, altyapı yıkımı ve milyonlarca insanın göçü kaçınılmaz hale gelecek.

Uzmanlar Uyarıyor: Her 0,1 Derece Fark, Daha Fazla Yıkım Demek

Uzmanlar, küresel ısınmanın “küçük” görünse de büyük etkiler doğurduğuna dikkat çekiyor. Her 0,1 derecelik sıcaklık artışı, daha fazla:

Bilim insanları, “İyimser olmaya çalışıyoruz ama mevcut veriler, iklim krizinin hızlandığını ve geri dönüşü olmayan zararların çok yakın olduğunu gösteriyor” diyor.

Kaynak: Haber Merkezi