AYM'den bir kez daha ihlal kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM), cezaevlerinde hükümlü ve tutukluların görüşmelerinin dinlenmesi ve mektuplarının Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP)’a yüklenmesine ilişkin uygulamanın hak ihlali olduğuna karar verdi. Karar, AYM Başkanı Hasan Tahsin Gökcan ve üyeler Recai Akyel, Yusuf Şevki Hakyemez, Selahaddin Menteş ve Yılmaz Akçil’in oybirliği ile alındı.
Söz konusu karar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve daha önce AYM’nin benzer yöndeki kararlarına rağmen sürdürülmeye devam eden uygulamalarla ilgili yeni bir içtihat oluşturdu. AİHM, 2022 yılında Nuh Uzun ve 13 kişinin başvurusunda hak ihlali tespiti yapmış, ardından AYM de Muhammer Kukul, Eşref Köse, Kemal Karanfil ve Ümit Karaduman gibi isimlerin başvurularında ihlal kararı vermişti.
Mektupların UYAP’a kaydedilmesi veri ihlali sayıldı
Keskin T Tipi Kapalı Cezaevi'nde hükümlü olarak bulunan Ömer Coşkun’un bireysel başvurusunu değerlendiren AYM, mektupların içeriğinin UYAP’a aktarılmasının kişisel veri işleme kapsamında değerlendirilerek, bu durumun hem haberleşme hürriyetine hem de özel hayata saygı hakkına aykırı olduğuna hükmetti.
Kararda, veri işleme faaliyetinin amacı, süresi ve kapsamının net bir yasal dayanağa bağlanmadığı vurgulandı. Bu nedenle uygulamanın keyfiliğe açık hale geldiği ve temel haklara ölçüsüz bir müdahale niteliği taşıdığı belirtildi.
Görüşlerin dinlenmesi ve kayda alınması da ihlal
Mahkeme, kapalı görüşlerin teknik araçlarla sistematik şekilde dinlenmesi ve kayda alınmasının, yine haberleşme özgürlüğü ve özel hayata saygı hakkını ihlal ettiğine karar verdi. AYM, bu müdahalenin de yeterli ve açık bir yasal dayanağının olmadığını ifade etti.
Kararda, yalnızca cezaevi görevlisinin fiziksel gözlemine dair bir yasal düzenlemenin bulunduğu, ancak sesli ve görüntülü kayıt yapılmasına dair açık ve öngörülebilir bir hükmün bulunmadığına dikkat çekildi.
Temel haklara müdahale yalnızca kanunla yapılabilir
Anayasa’nın 13. maddesi uyarınca temel hak ve özgürlüklere yapılacak her türlü müdahalenin ancak kanunla mümkün olabileceğini hatırlatan AYM, mevcut uygulamanın bu ilkeye aykırı olduğunu belirtti. Kararda, “müdahalenin sınırları, kapsamı, veri güvenliği, işleme süresi ve denetim yolları gibi hususların belirsizliği”, uygulamanın demokratik toplum düzenine uygun ve ölçülü olmadığı sonucunu doğurduğu kaydedildi.
30 bin TL manevi tazminat ve yeniden yargılama kararı
AYM, mektupların UYAP’a kaydedilmesi nedeniyle yeniden yargılama yapılmasına gerek görmedi; ancak kapalı görüşlerin kayıt altına alınması hususunda yeniden yargılama yapılmasına karar verdi. Mahkeme ayrıca, başvurucu Ömer Coşkun’a 30 bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
