İş yerinde görev yapan tüm çalışanlar ve işverenler, İş Kanunu'nun belirlediği kurallar çerçevesinde haklı nedenle derhal fesih hakkına sahiptir. Ancak bu hakkın kullanılması için 6 iş günü içinde hareket edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
İşçi veya işveren, fesih nedenini öğrendiği günden itibaren 6 iş günü içinde bu hakkı kullanmak zorundadır. Aksi halde haklı fesih hükümleri uygulanmaz ve taraflar tazminat yükümlülüğü ile karşı karşıya kalabilir.
Belirtilen 6 iş günü içinde hareket edilmediği takdirde, iş sözleşmesinin sona erdirilmesi geçerli olsa da, fesih sonucu doğacak haklar değişir.
Örneğin, işyerinde yaşanan bir ahlâk dışı olayın farkına varan işveren, 6 iş günü içerisinde gerekli işlemi yapmazsa, sonrasında işçiyi işten çıkarırken kıdem ve ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.
İş Kanunu’nun 24. ve 25. maddeleri, işçi ve işveren için haklı fesih sebeplerini ayrıntılı şekilde düzenliyor. İşçi açısından haklı fesih gerekçeleri şunlardır:
İşe alımda işverenin yanlış bilgi vermesi,
İşçi veya ailesine yönelik onur kırıcı davranışlar,
İş yerinde taciz ve mobbing,
Ücretin eksik ya da zamanında ödenmemesi.
İşverenin haklı fesih sebepleri ise daha geniştir. Bunlar arasında:
İşçinin işe girişte yanlış beyanda bulunması,
İşyerinde kavga, hırsızlık veya cinsel taciz gibi ağır ihlaller,
İş yerinde sarhoşluk veya uyuşturucu etkisi altında bulunmak,
İş disiplinine ciddi zararlar vermek yer alıyor.
Önemli bir detay: İşçinin sağlık raporu alarak çalışmadığı günler dahi 6 iş günlük hak düşürücü sürenin işlemesini durdurmaz. Yani işçi raporlu olsa bile, olayın öğrenildiği tarihten itibaren süre işlemeye devam eder. Bu nedenle raporlu olunduğu dönemde de fesih kararının süresi geçirilmemelidir.
İşçiye ücretinin ödenmemesi sürekli bir haklı fesih sebebi olarak kabul edilir. Bu durumda 6 iş günlük süre sınırı aranmaz. İşçi, ücreti ödenmediği sürece dilediği zaman iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Ancak ücretin sonradan ödenmesi durumunda bu hak da ortadan kalkar.
Örneğin, işçiye üç aydır maaş ödenmiyorsa, bu süre boyunca her zaman fesih hakkı vardır. Ancak maaş yatırılırsa bu hak sona erer ve yeni bir gerekçe doğmadan fesih mümkün olmaz.
Haklı nedenle fesih hakkı, 6 iş günü içinde kullanılmadığında ortadan kalkar. Sonrasında yapılacak bir fesih, artık "haklı fesih" değil, "geçerli fesih" sayılır. Bu da işçi için kıdem tazminatı kaybı ve ihbar tazminatı ödeme riski; işveren için ise hem kıdem hem ihbar tazminatı ödeme zorunluluğu anlamına gelir.
Özetle, taraflardan biri fesih gerekçesini öğrendiği halde 6 iş günü içinde işlem yapmazsa, haklarını kaybedebilir.
İşçi veya işveren konumunda olan herkesin, yaşanan olumsuz bir durum karşısında 6 iş günlük süreyi dikkate alarak hızlıca harekete geçmesi gerekiyor. Aksi halde, haklı olduğu bir konuda dahi ciddi maddi kayıplarla karşı karşıya kalmak kaçınılmaz olur.
İş yaşamındaki haklarınızı korumak ve mağdur olmamak için İş Kanunu’nda belirlenen bu süre ve şartlara titizlikle uyulması büyük önem taşıyor.
