Fransa Ulusal Meclisi’nde geçtiğimiz hafta 155 “evet” oyuyla kabul edilen tasarı, Senato’nun da onay vermesi durumunda yasalaşacak. Yeni düzenleme, cinsel eylemlerde rızanın “dokunulmaz” bir kavram olarak yasal güvence altına alınmasını öngörüyor.
Tasarıda özellikle “sessizliğin rıza anlamına gelmeyeceği” açık bir şekilde vurgulanıyor. Böylece, bir bireyin sessiz kalmasının ya da tepki vermemesinin, rızasının olduğu şeklinde yorumlanmasının önüne geçilecek. Yasa metninde rızanın tanımı şu şekilde yapılıyor:
“Rıza özgürce ve bilinçli biçimde, önceden verilmiş, belirli ve geri alınabilir olmalı. Sessizlik veya tepki göstermeme, rızanın var olduğu şeklinde değerlendirilemez.”
Metinde ayrıca, “Cinsel eylem şiddet, tehdit, zorlama ya da beklenmedik bir anda meydana gelmişse rıza yoktur” ifadesi yer alıyor.
“TECAVÜZ KÜLTÜRÜNDEN RIZA KÜLTÜRÜNE”
Tasarıyı meclise sunan milletvekillerinden Veronique Riotton, bu yasanın toplumsal dönüşüm açısından büyük bir adım olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Bu metin, tecavüz kültüründen rıza kültürüne doğru bir hareketin sembolüdür.”
Riotton’un açıklamasına göre yasa, bireyin bedensel bütünlüğüne yönelik farkındalığı artıracak ve özellikle kadınlar üzerindeki cinsel baskıya karşı hukuki zemini güçlendirecek.
AVRUPA’DA RIZA TEMELLİ YASA MODELİ
Fransa, tasarının yasalaşmasıyla birlikte Almanya, Hollanda, İsveç ve İspanya gibi rızaya dayalı tecavüz yasası bulunan ülkelerin arasına katılacak. Avrupa’da son yıllarda bu yöndeki düzenlemeler hız kazanırken, Fransa’nın da benzer bir adım atması kadın hakları savunucuları tarafından “gecikmiş ama tarihi” bir hamle olarak değerlendiriliyor.
HAK SAVUNUCULARINDAN DESTEK
Fransa Uluslararası Af Örgütü temsilcilerinden Lola Schulmann, düzenlemeyi “tarihi bir ilerleme” olarak nitelendirirken şu değerlendirmede bulundu:
“Bu yasa, Avrupa ülkelerinin attığı önemli adımların devamı niteliğinde. Ancak toplumsal cinsiyet temelli şiddetle mücadele için yalnızca bir başlangıç. Cezasızlıkla mücadelede hâlâ uzun bir yolumuz var.”
Kadın hakları örgütü CIDEF ise yasanın etkili olabilmesi için cinsel eğitim programlarının genişletilmesi ve kolluk kuvvetleriyle adalet mensuplarının bu konuda eğitilmesi gerektiğini belirtti.
PELICOT DAVASI FRANSA’YI SARSAMIŞTI
Rıza yasasının gündeme gelmesinde, kamuoyunda büyük yankı uyandıran Gisele Pelicot davası da etkili oldu. Pelicot’nun eşi Dominique Pelicot, yıllar boyunca eşini ilaçla bayıltarak farklı erkeklerle cinsel ilişkiye zorlamıştı. Davada, 51 sanık toplamda 428 yıl hapis cezasına çarptırılırken Dominique Pelicot 20 yıl hapisle cezalandırıldı.
Gisele Pelicot, duruşmalarda kimliğini gizlemeyerek Fransa’da cinsel şiddet mağdurlarının sembolü haline geldi. Cesur tavrıyla ülke gündemine oturan Pelicot, karar sonrası yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Asla yalnız olmadıklarını bilmelerini istiyorum.”
The Independent gazetesi, Pelicot’u 2025’in “en etkili kadını” seçti.
TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMÜN KAPISI ARALANIYOR
Fransa’da bu yasanın yürürlüğe girmesi halinde, cinsel suçlarda mağdurların beyanı ve rıza unsuru artık hukukun merkezine oturacak.
