İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile imzalanan ön anlaşmaya ilişkin yayımladığı bildiride, anlaşmanın ancak belirlenen şartlar dâhilinde yürürlüğe gireceğini ve herhangi bir düşmanca adım karşısında derhal durdurulacağını duyurdu.
İran-UAEA ön anlaşması hangi şartlara bağlandı?
Konsey’in açıklamasında, anlaşmanın Nükleer Komite tarafından incelendiği ve belirlenen koşullara uygun bulunduğu vurgulandı. ABD ve İsrail’in saldırılarında hedef alınan İran’ın nükleer tesislerine yönelik denetimlerin, Konsey’in onayına bırakıldığı belirtildi. Bildiride, “Gerekli güvenlik ve emniyet şartları sağlandıktan sonra Konsey’in görüşü alınarak UAEA’ya rapor sunulacaktır. Daha sonraki aşamada, UAEA’ya gönderilecek rapora ilişkin iş birliği yöntemleri taraflarca belirlenecek ve tüm uygulamalar Konsey’in onayına tabi olacaktır” ifadeleri kullanıldı.
BM yaptırımları yeniden gündeme gelirse ne olacak?
Bildirinin en dikkat çeken kısmında, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin iptal edilmiş yaptırımlarının yeniden gündeme getirilmesi veya İran’a yönelik düşmanca adımların atılması durumunda tüm düzenlemelerin durdurulacağı açıkça belirtildi:
“İran’a veya nükleer tesislere karşı herhangi bir düşmanca adım atılması, özellikle de BM’nin iptal edilmiş yaptırımlarının yeniden gündeme getirilmesi halinde, bu düzenlemelerin uygulanması durdurulacaktır.”
Anlaşmaya giden süreç nasıl gelişti?
Geçtiğimiz günlerde Mısır’ın başkenti Kahire’de Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdellaty’nin arabuluculuğunda, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile UAEA Başkanı Rafael Grossi bir araya gelmiş ve ABD-İsrail saldırıları sonrası askıya alınan denetimlerin yeniden başlamasını öngören anlaşmayı imzalamıştı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, tarafların yeni koşullarda işbirliği konusunda mutabakata vardığını açıklamıştı.
Geçmişteki işbirliği askıya alınmıştı
İran İslami Şura Meclisi, 25 Haziran’da, nükleer tesislerin ve bilim insanlarının güvenliği sağlanana kadar UAEA ile iş birliğinin askıya alınmasını öngören yasa tasarısını kabul etmiş, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan da 2 Temmuz’da bu kararı onaylamıştı. Arakçi ise 12 Temmuz’daki açıklamasında, “İşbirliği tamamen durmadı, gelişmeler ışığında yeni bir biçim alacak” demişti.
