Sosyal medyada yıllardır dolaşan “CHP döneminde mezarından çıkarılıp asıldı” iddiaları yeniden gündemde. Peki Kemahlı İbrahim Hakkı Efendi kimdi, gerçekten asıldı mı?
KEMAHLILI İBRAHİM HAKKI EFENDİ KİMDİR?
Kemahlı İbrahim Hakkı Efendi, Osmanlı’nın son döneminde yetişmiş önemli bir din âlimi, mutasavvıf ve Mevlevî şeyhidir.
1859 yılında Erzincan’ın Kemah ilçesine bağlı Müşekrek (bugünkü Parmakkaya) köyünde doğmuştur. Arapça ve Farsça dillerinde güçlü bir birikime sahip olan İbrahim Hakkı Efendi, Mevlevî tarikatına intisap ederek Erzincan Mevlevihanesi’nin postnişini (şeyhi) olarak görev yapmıştır.
Dinî-tasavvufi şiirler kaleme alan Kemahlı İbrahim Hakkı Efendi’nin bilinen eserleri arasında “Divân”, “Şemsü’l-İrşâd” ve “Miftâhu’l-Ma’ârif” gibi önemli yapıtlar bulunmaktadır.
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’ne göre, İbrahim Hakkı Efendi 14 Ekim 1924’te Erzincan’da vefat etmiş ve Terzibaba Kabristanlığı’na defnedilmiştir.
MEZARINDAN ÇIKARILIP ASILDIĞI İDDİASI DOĞRU MU?
Sosyal medyada 2017 yılında yapılan ve yüz binlerce kişi tarafından paylaşılan bir gönderide, şu iddia ortaya atılmıştı:
“CHP deyip geçmeyin! İktidarları döneminde Kemahlı İbrahim Efendi’yi mezarından çıkarıp astılar!”
Bu paylaşım kısa sürede milyonlarca görüntülenme alarak yayıldı. Ancak yapılan akademik ve kurumsal araştırmalar, bu iddianın gerçeği yansıtmadığını ortaya koydu.
Türkiye Diyanet Vakfı’nın resmî internet sitesinde yayımlanan biyografide, İbrahim Hakkı Efendi’nin 1924 yılında doğal sebeplerle vefat ettiği, mezarından çıkarılıp asıldığı yönündeki iddiaların “tarihsel gerçeklerle bağdaşmadığı” belirtilmektedir.
UZMANLAR NE DİYOR?
Dr. Yusuf Babür, “Erzincan Mevlevihanesi’nin Son Postnişini Kemahlı İbrahim Hakkı’nın Farsça Şiirleri” başlıklı akademik makalesinde şu değerlendirmeyi yapmıştır:
“İbrahim Hakkı’nın kabirden çıkarılarak cansız bedeninin idam edildiği iddiası asılsız ve popülist bir yaklaşımdır. Şapka Kanunu, İbrahim Hakkı’nın vefatından bir yıl sonra çıkarılmıştır. Dolayısıyla bu iddia da gerçek görünmemektedir. Kabrini bugün dahi Erzincan Terzibaba Kabristanlığı’nda ziyaret etmek mümkündür.”
Ayrıca Teyit.org ve TDV İslam Ansiklopedisi tarafından yapılan doğrulamalarda da, mezarından çıkarılarak asıldığı yönündeki söylentilerin tamamen yanlış olduğu açıklanmıştır.
ESERLERİ VE TASAVVUFİ MİRASI
Kemahlı İbrahim Hakkı Efendi, Mevlevî geleneğini Erzincan ve çevresinde sürdürmüş, hem dinî ilimlerde hem de edebiyatta derin izler bırakmıştır.
En bilinen eseri “Divan-ı Miftahü’l-Ma’ârif fi Na’ti’l-‘Avarif”, Dr. Yusuf Babür tarafından derlenip günümüz Türkçesine kazandırılmıştır.
Tasavvufî derinliği ve şiirsel üslubuyla tanınan İbrahim Hakkı Efendi’nin düşünceleri, 20. yüzyılın başlarında Anadolu Mevlevîliğinin son temsilcilerinden biri olarak değerlendirilmektedir.
