Yer altı yapılarında – özellikle de mağara ve madenlerde – hava akımı sınırlı olduğu için çeşitli gazların birikmesi mümkündür. Metan gazı, organik maddelerin oksijensiz ortamda parçalanması sonucu oluşur. Çürüyen hayvan kalıntıları, bitki artıkları veya biyolojik atıkların ayrışmasıyla meydana gelen bu gaz, özellikle havasız ve nemli mağara ortamlarında yüksek konsantrasyona ulaşabilir. Havanın sirkülasyonunun sağlanmadığı kapalı alanlarda gazın dışarı çıkamaması, zehirli seviyelere ulaşmasına neden olur.
METAN GAZI NEDİR, HANGİ ORTAMLARDA BULUNUR?
Kimyasal formülü CH₄ olan metan, renksiz, kokusuz ve oldukça yanıcı bir gazdır. Doğal gazın ana bileşeni olan bu madde hem doğal yollarla hem de insan faaliyetleriyle ortaya çıkabilir. Bataklıklar, çöp depolama alanları, madenler, lağım sistemleri ve mağaralar gibi oksijensiz alanlarda metan üretimi sıklıkla görülür. Mağaralar ise bu gazın birikmesi açısından oldukça riskli alanlardır; zira içeride yeterli hava dolaşımı bulunmadığı için gaz zamanla ölümcül yoğunluklara ulaşabilir.
METAN GAZINA MARUZ KALMAK HANGİ SAĞLIK SORUNLARINA NEDEN OLUR?
Metan gazı doğrudan zehirli olmasa da, bulunduğu ortamda oksijenin yerini alarak boğucu etki yaratabilir. Gaz yoğunluğu arttıkça solunan oksijen seviyesi düşer ve bu da başta baş dönmesi, mide bulantısı ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Uzun süre metan gazına maruz kalındığında bilinç kaybı ve ölüm kaçınılmaz olabilir. Bilinç kaybı, hızlı solunum, yorgunluk ve baş ağrısı gibi belirtiler görüldüğünde kişi derhâl gazdan arındırılmış bir ortama alınmalı ve tıbbi müdahale sağlanmalıdır.
METAN GAZI NEDEN ÖLÜMCÜLDÜR?
Oksijensiz ortamda uzun süre kalmak hücrelerin çalışmasını engeller. Metan gazı havadaki oksijeni yerinden ederek kişiyi fark ettirmeden havasız bırakabilir. Gaz renksiz ve kokusuz olduğu için insanlar ortamda bu gazın varlığını çoğu zaman anlayamaz. Bu da ölümcül kazalara davetiye çıkarır. Ayrıca metan, yanıcı özellikte bir gaz olduğundan yüksek yoğunlukta bulunduğu ortamlarda patlama riski de taşır.
MAĞARA, TÜNEL VE MADENLER METAN RİSKİ AÇISINDAN TEHLİKELİ BÖLGELER
Yeraltı yapılarının ortak özelliği hava dolaşımının sınırlı olmasıdır. Bu durum metan gibi yanıcı ve boğucu gazların ortamda yoğunlaşmasına neden olur. Madencilik faaliyetleri sırasında bu yüzden özel havalandırma sistemleri ve gaz sensörleri kullanılır. Aynı şekilde mağaralarda da keşif, arama ya da operasyon öncesinde gaz ölçümü yapılması hayati önem taşır.
GÖRÜNMEYEN TEHLİKE HAYATLARA MAL OLUYOR
Pençe-Kilit bölgesinde yaşanan trajik olay, metan gazının ne denli tehlikeli olabileceğini bir kez daha acı bir şekilde gözler önüne serdi. Gazın kokusuz ve görünmez olması, onu fark etmeyi zorlaştırırken, hava sirkülasyonunun olmadığı yerlerde ölümcül etkilere yol açabiliyor. Uzmanlar, yer altı faaliyetlerinde güvenlik protokollerinin eksiksiz uygulanması gerektiğini vurgularken, Türkiye bu olayla bir kez daha metan gazı tehlikesini yakından tanımış oldu.
