Tıpta “biyolojik saat” olarak bilinen sirkadiyen ritim, uyku-uyanıklık döngüsünden hormon salgısına kadar pek çok süreci düzenler. Peki sirkadiyen ritim bozulursa hangi belirtiler ortaya çıkar ve nasıl düzeltilir? İşte yanıtlar…

SİRKADİYEN RİTİM NEDİR?

Tıpta sirkadiyen ritim, organizmanın yaklaşık 24 saatlik biyolojik döngüsünü ifade eder. Beyinde “suprachiasmatic nucleus (SCN)” adı verilen merkez tarafından kontrol edilen bu ritim; uyku, uyanıklık, vücut ısısı, metabolizma, hormon salgısı ve bağışıklık sistemi işleyişinde kritik rol oynar.

Basitçe söylersek, sirkadiyen ritim vücudun iç saatidir. Güneş ışığı, karanlık, yemek yeme saatleri ve günlük alışkanlıklar bu ritmi doğrudan etkiler.

SİRKADİYEN RİTİM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ

Sirkadiyen ritmin bozulması uyku sorunlarıyla sınırlı kalmaz. Tıpta şu belirtiler öne çıkar:

  • Sürekli uykusuzluk veya düzensiz uyku

  • Gün içinde aşırı yorgunluk ve dikkat dağınıklığı

  • Depresyon ve anksiyete eğilimi

  • İştah düzensizlikleri, kilo alma veya kaybı

  • Bağışıklık zayıflığına bağlı sık hastalanma

  • Kronik hastalıklarda (hipertansiyon, diyabet vb.) kötüleşme

SİRKADİYEN RİTİM NASIL DÜZELTİLİR?

Sirkadiyen ritim bozukluklarını düzeltmek için tıp alanında önerilen bazı yöntemler:

  1. Işık maruziyetini düzenleme

    • Sabahları doğal güneş ışığı almak ritmi dengelemeye yardımcı olur.

    • Akşamları telefon ve bilgisayar ekranlarının mavi ışığından kaçınmak gerekir.

  2. Düzenli uyku saatleri

    • Her gün aynı saatte uyumak ve uyanmak, biyolojik saatin oturmasını sağlar.

  3. Beslenme düzeni

    • Geç saatlerde ağır yemeklerden kaçınılmalı, yemek saatleri düzenli olmalıdır.

  4. Fiziksel aktivite

    • Düzenli egzersiz, ritmin dengelenmesinde destekleyicidir. Ancak egzersiz geç saatlere bırakılmamalıdır.

  5. Melatonin ve ilaç tedavisi

  6. Kronoterapi (uyku saatlerini kademeli kaydırma)

    • Uyku bozukluklarının tedavisinde kullanılan tıbbi yöntemlerden biridir.

1619610180683-1

TIBBİ DESTEK NE ZAMAN GEREKİR?

  • Uyku düzensizlikleri uzun süre devam ediyorsa

  • Günlük yaşamı ve iş performansını ciddi şekilde etkiliyorsa

  • Depresyon veya kaygı bozukluğu gelişmişse
    Mutlaka nöroloji, psikiyatri veya uyku bozuklukları kliniklerine başvurulmalıdır.

SİRKADİYEN KELİME ANLAMI NEDİR?

Latince ‘circa’ (yaklaşık) ve ‘diem’ (gün) sözcüklerinden türeyen ‘sirkadiyen’, ‘yaklaşık bir gün’ anlamına gelir. İnsan vücudunun 24 saatlik biyolojik döngüsünü ifade eden bu ritimdeki bozukluklar, uyku ve uyanıklık sürecinin düzensizleşmesine yol açar.”

Kaynak: Haber Merkezi