Zayıflamak amacıyla kullanılan bitkisel çaylar, gerekli denetimlerden geçmediği takdirde hayati risk taşıyor. Aksaray’da yaşanan bir olay, bu ürünlerin tehlikeli boyutunu bir kez daha gözler önüne serdi. 24 yaşındaki bir kadın, düzenli olarak tükettiği poşetli bitki çayı nedeniyle karaciğer yetmezliğine girdi ve komaya düştü. Hayata ancak karaciğer nakli ile tutunabilen genç kadının yaşadığı trajedi, kamuoyunda geniş yankı uyandırdı.
İçeriklerinde 2 Bine Yakın Kimyasal Var
Uzmanlar, özellikle internet ve açık pazarlarda satılan denetimsiz zayıflama çaylarının ciddi sağlık problemlerine neden olabileceğini söylüyor. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) Başkanı Prof. Dr. Ahmet Ayar, söz konusu ürünlerin içeriğinde yaklaşık 2 bin farklı aktif kimyasal madde bulunduğuna dikkat çekti. Bu maddelerin çoğunun sinir sistemi ve damar sağlığı üzerinde olumsuz etkiler oluşturduğunu vurgulayan Ayar, genetik hasarlara yol açabileceğini de belirtti.
“Bu ürünlerin denetimsiz şekilde piyasaya sunulması halk sağlığı açısından ciddi riskler doğuruyor. Sadece onaylı çayların tüketilmesi gerekiyor.”
Sağlık Bakanlığı Denetim Süreci Başlattı
Olay sonrası Sağlık Bakanlığı, geleneksel bitkisel tıbbi ürünlerin sadece eczanelerde satılması ve ruhsatlandırılması için harekete geçti. Denetimlerin artırılması, standardizasyon sağlanması ve üretim kalitesinin yükseltilmesi amacıyla yeni bir yol haritası hazırlanıyor.
Prof. Dr. Ahmet Ayar, 190 tıbbi bitki için bilimsel monograf (değerlendirme dosyası) oluşturulduğunu duyurdu. Bu kapsamda kantaron, rezene gibi sık kullanılan bitkiler için kalite standartları geliştiriliyor. Ayar, amaçlarının üreticiye yol göstermek ve bilimsel veriyle toplum sağlığını korumak olduğunu ifade etti.
İsim Benzerliği Ölümcül Yanılgılara Yol Açıyor
Bitkisel ürünlerin bir diğer tehlikesi ise isim benzerlikleri. Başkent Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Başaran, bu konuda çarpıcı bir örnek verdi. Çin kökenli Stephania tetrandra bitkisi yerine, benzer isim taşıyan Aristolochia fangchi bitkisinin çay olarak tüketilmesi sonucunda Belçika’da 104 kişi nefropati hastalığına yakalandı. Bunlardan 43’ü böbrek yetmezliğine girdi, 30’u hayatını kaybetti.
“Bitkisel ürünler, bilimsel sınıflandırma yapılmadan kullanılmamalı. Halk arasında ‘doğal’ veya ‘bitkisel’ denilerek pazarlanan her ürün güvenli değildir. Bu konuda bilinçli tüketim şart.”
