16. yüzyılın önemli mutasavvıf şairlerinden Feqiyê Teyran, sade dili, tasavvufî şiirleri ve efsanelerle örülü yaşamıyla Kürt edebiyatının en güçlü isimlerinden biri. Peki Feqiyê Teyran kimdir, nerelidir, nasıl öldü?

KÜRT EDEBİYATININ YUNUS EMRE’Sİ: FEQİYÊ TEYRAN KİMDİR?

Klasik Kürt edebiyatında “Yunus Emre”ye benzetilecek kadar büyük bir etki bırakan Feqiyê Teyran (1560-1640), tasavvuf merkezli şiirleriyle tanınan mutasavvıf bir şairdir.
Sadelik ve derin anlamı buluşturan dizeleri yüzyıllar boyunca sözlü ve yazılı kültürle taşınmış, bugün hâlâ eğitim, edebiyat ve halk anlatılarında önemli bir yer tutmaktadır.

FEQİYÊ TEYRAN NERELİDİR? AİLESİ VE SOY KÖKENİ

Feqiyê Teyran, Van’ın Bahçesaray (Müküs) ilçesinde doğmuştur.
Gerçek adı Muhammed olan şairin bazı kaynaklarda “Mîr Mihê” şeklinde geçtiği bilinir.
Müküs beylerinden olan ailesi, bölgenin asilzadelerindendir ve medrese kültürü içinde yetişmiştir.

Bu eğitim atmosferi, onun hem dini ilimlerde hem de hikmet geleneğinde derinleşmesini sağlamıştır.

FEQİYÊ TEYRAN NEDEN ‘KUŞLARIN FAKİHİ’?

“Teyran” sözcüğü Kürtçede kuşlar anlamına gelir. Şairle ilgili rivayetlere göre:

  • Kuşların dilini öğrenmiş,

  • Zümrüd-ü Anka’nın sesini duymak için yollara düşmüş,

  • Şiirlerini bu manevi arayış sırasında söylemiştir.

Bu yüzden ona “Feqîyê Teyran — Kuşların Fakihi” unvanı verilmiştir. Bu anlatı, edebi ve tasavvufi olarak hakikat yolculuğunu sembolize eder.

ŞİİRİ VE DÜŞÜNCESİ

Feqiyê Teyran, klasik Kürt şiirine:

  • sade dil,

  • derin tasavvufî içerik,

  • halkla kurulan güçlü bağ

kazandırmıştır.

Şiirlerinde özellikle:

işlenir.

Onun şiirleri, hem tekkelerde hem halk arasında hikmet taşıyan bir söz geleneği olarak yaşatılmıştır.

FEQİYÊ TEYRAN NASIL ÖLDÜ?

Feqiyê Teyran’ın:

  • 1640 yılında Bahçesaray’da vefat ettiği kabul edilir.

  • Mezarı da aynı bölgededir.

Ölüm sebebine dair kesin tarihî bilgi yoktur.

Yaygın akademik kabul:
Doğal ölüm

Ancak Kürt sözlü kültüründe, dönemin siyasi gerilimleri nedeniyle öldürüldüğüne yönelik rivayetler de vardır. Bu bilgi tarihsel kaynaklarla doğrulanmadığı için kesin kanıtlanmış değildir.

Kaynak: Haber Merkezi