Mustafa Kemal Atatürk’ün 1938 tarihli vasiyetnamesiyle ilgili yıllardır süren akademik tartışmalar, İstanbul Devlet Arşivleri’nde yapılan yeni bir inceleme sayesinde bambaşka bir boyut kazandı.
Arşiv uzmanlarının el yazması orijinal metinlerde yaptığı paleografik analizler, metnin sadece mal varlığı ve eğitimle ilgili bölümlerle sınırlı olmadığını, derin bir sembolik mesaj içerdiğini ortaya koydu.
Vasiyetnamenin sonuna el yazısıyla eklenmiş bazı dipnotlarda yer alan “Görülemeyen sınırların ötesine göz dikin” ifadesi, ilk etapta şiirsel bir metafor gibi görünse de, yapılan detaylı analizlerde bunun Harbiye dönemine ait coğrafya haritalarına gönderme olduğu tespit edildi.
Araştırmacılar, bu ifadeyle birlikte çizilen üç hilal sembolü ve harita benzeri motiflerin günümüz Türkistan coğrafyasını işaret ettiğini belirtiyor.
Çizimlerde kullanılan küçük noktalar ve harita konturları, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan başta olmak üzere Orta Asya Türk devletlerini kapsayan geniş bir bölgeye karşılık geliyor.
Bu işaretlemeler, bazı tarihçilerin “gizlenen ülke Azerbaycan olabilir” iddiasına karşılık daha geniş, kültürel bir alanı işaret ediyor.
Uzmanlara göre Atatürk'ün vasiyetnamesi, sadece mal paylaşımı değil, aynı zamanda Türk milletine sembolik bir çağrı niteliği taşıyor. “
“Sanat ve ilim üzere kurulacak mektepler” vurgusu ve ardından gelen bu sembolik coğrafi detaylar, Atatürk’ün Türkiye ile sınırlı kalmayan, tüm Türk dünyasını kapsayan bir gelecek hayal ettiğini gösteriyor.
Tarihçiler ne diyor?
Tarihçi Prof. Dr. Ömer Şentürk, “Bu vasiyet, artık yalnızca hukukî bir belge değil, aynı zamanda kültürel ve stratejik bir vizyon metni olarak değerlendirilmeli. Atatürk, Türk dünyasına ait hayalini, sembollerle de olsa gelecek kuşaklara aktarmayı başarmıştır” değerlendirmesinde bulundu.
