Ekonomi gazetecisi Faruk Erdem, Sabah gazetesindeki köşe yazısında bu konuyla ilgili detayları paylaştı. Peki kimler, hangi şartlarda birden fazla maaş alabiliyor? İşte sosyal güvenlik sistemindeki önemli ayrıntılar...
ÖLÜM HALİNDE MAAŞ BAĞLANMA ŞARTLARI
Sosyal güvenlik sistemine göre, vefat eden sigortalının ardından eşi ve çocuklarına maaş bağlanabiliyor. Bu kapsamda; eşlere ölüm aylığı (dul maaşı), Çocuklara ise yetim aylığı ödeniyor.
Ancak bu maaşların bağlanabilmesi için belli prim günlerinin tamamlanmış olması gerekiyor. Faruk Erdem'in verdiği bilgiye göre: SSK’lılar için en az 900 gün, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalıları için ise en az 1800 gün prim ödenmiş olması şartı aranıyor.
Eksik primler geçmişte askerlik veya doğum borçlanması ile tamamlanabiliyordu ancak günümüzde bu yöntemin kabul edilmediği belirtiliyor.
DUL VE YETİM MAAŞI NE KADAR?
Maaş oranları, kişinin çalışma ve emeklilik durumuna göre değişiyor:
Eş çalışmıyor ya da emekli değilse: Aylığın %75’i,
Eş çalışıyorsa ya da emekliyse: Aylığın %50’si,
Her bir çocuk için: Aylığın %25’i oranında maaş bağlanıyor.
Erkek çocuklar, 18 yaşına kadar (öğrenci ise 25’e kadar),
Kız çocuklar ise evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece yetim maaşı alabiliyor.
ÜÇ MAAŞ ALMAK MÜMKÜN MÜ?
Faruk Erdem'in açıklamasına göre, bazı istisnai durumlarda üç ayrı maaş alınması da mümkün olabiliyor.
Örneğin; bir kadın hem emekli olup kendi maaşını alabilir, hem vefat eden eşinden dul maaşı alabilir. Eğer bir işte çalışıyorsa bu üçüncü bir gelir kapısı olur. Bu durumda kişi kendi emekli maaşı + eşinden ölüm maaşı + çalıştığı işten aldığı maaş ile üçlü bir gelir elde edebilir.
ÇİFT MAAŞ ALINAN DİĞER DURUMLAR
Bazı durumlarda hem eşten hem babadan maaş alınabiliyor.
İşte örnek senaryolar:
Kocası ölen emekli kadın: Hem kendi emekli maaşını, hem de eşinden dul maaşı alabilir.
Dul kadın çalışıyorsa: Hem eşinden dul maaşı, hem de çalıştığı işten maaş alabilir.
Çalışmayan bekar kız çocukları: Hem anneden hem babadan maaş alabilir. Eğer biri SSK'dan diğeri Emekli Sandığı’ndan geliyorsa, yüksek maaşın tamamı, düşük olanın yarısı alınabilir.
Kız çocuğu çalışırsa: SSK ya da Bağ-Kur’dan aldığı maaş kesilir; ancak Emekli Sandığı kaynaklı maaş, sadece memur olursa kesilir.
1 EKİM 2008 DÖNÜM NOKTASI OLDU
1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bu konudaki uygulamalarda köklü değişikliklere neden oldu. Bu tarihten önce, farklı kurumlara bağlı olan dul kadınlar hem eşten hem babadan maaş alabiliyordu. Ancak 2008 sonrası çift maaş uygulaması büyük ölçüde kaldırıldı.
Buna rağmen, yasa öncesinde hak kazanılmışsa, haklar korunmaya devam ediyor. Bu nedenle çift veya üç maaş alma ihtimali olan kişilerin SGK’ya başvurarak hak durumlarını kontrol ettirmeleri öneriliyor.
SGK’YA NASIL BAŞVURULUR?
Ölüm maaşı almak isteyen kişiler, bağlı oldukları Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurabilir. Başvuru süreci e-Devlet üzerinden de yapılabiliyor. Bu başvuru ile birlikte kişinin hak sahipliği durumu SGK tarafından inceleniyor ve maaş oranları belirleniyor.
