Belirlenen süreler içerisinde başvuru yapılmadığı takdirde, ödemeler ya kısmen ya da tamamen kaybedilebiliyor. Konuyla ilgili açıklamaları gazeteci Ahmet Kıvanç detaylandırdı.
SGK’nın iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm aylıkları gibi düzenli veya tek seferlik ödemelerinde, başvuru süresinin geçirilmesi halinde ciddi hak kayıpları yaşanabiliyor.
Gelir ve aylıklar ile çeşitli sosyal yardımlar için belirlenmiş süreler bulunuyor ve bu sürelerin sonunda başvuru yapılmazsa ödeme hakkı ortadan kalkıyor.
1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olan bireyler için, SGK gelir ve aylıkları başvuru tarihi itibarıyla beş yıl geriye dönük olarak ödeniyor. Ancak bu sürede talep edilmeyen kısımlar zaman aşımına uğruyor.
Örneğin, 2018 yılında gelir hakkı kazanan bir kişi, 2024’e kadar başvuru yapmazsa ilk yıllara ait tutarı alamıyor. Yalnızca son beş yıla ait ödemeler yapılıyor.
Ancak hastalık, engellilik ya da kısıtlılık gibi haklı sebepler belgeyle kanıtlanırsa zaman aşımı işlemiyor.
2008 öncesinde bağlanan emekli maaşlarında, beş yıl boyunca alınmayan ödemeler zaman aşımına uğruyor ve sadece son beş yılın maaşı ödeniyor.
Buna karşılık 2008 sonrası bağlanan maaşlarda bu tür bir zaman aşımı uygulanmıyor. Bu durumdaki emekli maaşları, hiç tahsil edilmemiş olsa bile geriye dönük olarak tamamı ödenebiliyor.
Bununla birlikte, bir kişinin 12 ay boyunca maaşını hiç almaması durumunda SGK ödemeyi durdurabiliyor. Bu durum maaşın iptal edildiği anlamına gelmiyor; SGK, kişinin hala yaşayıp yaşamadığını ve maaş alma şartlarının devam edip etmediğini araştırdıktan sonra ödemelere yeniden başlıyor.
2008 yılı ve sonrasında kamu görevlisi olarak göreve başlayan kişilere bağlanan vazife malullüğü ve ölüm aylıkları da beş yıllık zaman aşımına tabi tutuluyor.
Eğer bu süre içinde başvuru yapılmazsa, yalnızca başvurudan önceki beş yılın ödemesi gerçekleştiriliyor. Daha eskiye dönük hak talepleri ise geçersiz sayılıyor.
Vefat eden bir sigortalının geriye dönük olarak hak ettiği ancak alınmamış maaş ya da gelirleri mirasçıları tarafından talep edilebiliyor.
Ancak bunun için ölüm tarihinden itibaren en geç iki yıl içinde SGK’ya başvuru yapılması şart. Aksi halde mirasçılar bu ödemeleri alma hakkını tamamen yitiriyor.
SGK tarafından sağlanan geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası), cenaze yardımı ve evlenme ödeneği gibi tek seferlik ödemelerde de zaman aşımı geçerli. Bu hakların kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde başvurulmazsa ödemeler yapılmıyor.
Örneğin, yetim maaşı alan kız çocuklarına evlilik durumunda ödenen 24 aylık evlenme yardımı, nikah tarihinden itibaren beş yıl içinde talep edilmediğinde düşüyor. Aynı şekilde ölüm toptan ödemeleri de beş yıl içinde istenmediği takdirde yapılmıyor.
SGK’ya ilişkin hak ve ödemelerde mağduriyet yaşamamak için, vatandaşların hak kazandıkları ödemeleri takip etmeleri ve süresi içinde başvuruda bulunmaları büyük önem taşıyor.
Özellikle beş yıllık zaman aşımı ve iki yıllık hak düşürücü süreler konusunda dikkatli olunması gerekiyor.
