Gazze Şeridi’nde Memlük döneminde inşa edilen ve bölgenin en önemli kültürel miras alanlarından biri kabul edilen Paşa Sarayı, İsrail’in saldırılarında ağır hasar aldı. Tarihi yapı neredeyse yüzde 70 oranında yıkılırken, müzede sergilenen 20 binden fazla arkeolojik eserin yağmalandığı açıklandı.
Filistin makamları, saldırılar sonrası sarayın tamamen harabeye döndüğünü ve eserlerin büyük bölümünün ortadan kaybolduğunu duyurdu.
Osmanlı’dan Bizans’a, Roma’dan milattan önceki dönemlere uzanan hazine yok oldu
Kültürel miras uzmanı Hamuda Dehdar, Paşa Sarayı’nın yalnızca Gazze’nin değil, tüm Filistin tarihinin en önemli arkeolojik merkezlerinden biri olduğunu vurgulayarak şu bilgileri paylaştı:
-
Saray Memlük döneminde yapıldı (1250–1517).
-
İçinde Osmanlı, Bizans, Roma dönemlerine ait nadir eserler vardı.
-
Ayrıca milattan önceki dönemlerden kalma çok değerli parçalar müzede sergileniyordu.
-
İsrail saldırılarıyla yapı büyük oranda yıkıldı, içerideki eserlerin tamamı yağmalandı.
Dehdar, “Sarayın yüzde 70’inden fazlası yok edildi. 20 binden fazla parça kayıp. Bu tam ölçekli bir yağma.” sözleriyle yıkımın boyutunu anlattı.
Filistin, yüzyıllık kültürel hafızasını kaybetti
Paşa Sarayı, uzun yıllar boyunca Filistin’in en önemli arkeoloji müzesi olarak kabul edilmiş, İsrail’in geçmiş dönem saldırılarında da zarar görmüş ancak Filistin yönetimi tarafından yeniden restore edilmişti.
Sarayda yer alan eserler arasında:
-
Osmanlı dönemine ait günlük eşyalar, sikkeler ve mimari parçalar,
-
Bizans ve Roma dönemlerinden heykeller ve seramikler,
-
Tarihi yazıtlar, parşömenler,
-
Milattan önceki uygarlıklara ait nadir buluntular bulunuyordu.
Filistinli uzmanlar, eserlerin hiçbirine ulaşılamamış olmasının, “yağmanın sistematik olarak gerçekleştirildiğini” gösterdiğini ifade ediyor.
“Acil kurtarma operasyonu” başlatıldı
Yerel ekipler, enkaz altında kalan sınırlı sayıdaki kalıntıları kurtarabilmek için zor şartlar altında çalışma yürütüyor. Projenin hedefleri arasında:
-
Sağlam kalan parçaların çıkarılması,
-
Gelecekte restore edilebilecek kısımların korunması,
-
Sarayın kültürel hafızasının tamamen yok olmasının önüne geçilmesi bulunuyor.
Ancak mevcut koşullar sebebiyle çalışmalar oldukça sınırlı ilerleyebiliyor.
Filistin’in hafızası hedef alındı
Paşa Sarayı’nın büyük ölçüde yok olması, yalnızca Gazze’nin değil, tüm bölgenin tarihine atılan bir darbe olarak yorumlanıyor. Filistin kültür yetkilileri, kaybolan eserlerin her birinin ayrı bir tarihi dönemi yansıttığını belirterek:
“Bu yapı yalnızca bir saray değil, Filistin’in binlerce yıllık hafızasıydı.” ifadelerini kullandı.
