Türkiye’de İş Kanunu’na göre, 30 ve üzeri işçi çalıştıran iş yerlerinde en az 6 ay kıdemi olan işçilerin işten çıkarılabilmesi için geçerli bir neden gösterilmesi zorunlu. İşveren, bu gerekçeyi somut biçimde belgeleyemezse, işçi lehine sonuç doğuracak bir hukuki süreç başlıyor.
İLK ADIM ARABULUCULUK BAŞVURUSU
İşten çıkarılan işçi, kendisine yapılan bildirim tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurarak işe iadesini talep edebilir. Arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlanması zorunlu değil. Eğer taraflar uzlaşamazsa, düzenlenen anlaşmazlık tutanağından sonra en geç 2 hafta içinde iş mahkemesine dava açılması gerekiyor. Bu sürelerin kaçırılması halinde işçinin yargı yoluyla işe dönüş hakkı tamamen sona eriyor.
MAHKEME NE ZAMAN İŞE İADE KARARI VERİR?
Mahkeme, işverenin sunduğu gerekçelerin yetersiz veya geçersiz olduğuna kanaat getirirse, işçiyi haklı bularak işe iade kararı verir. Ancak burada kritik olan nokta, işçinin mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra 10 iş günü içerisinde işverene yazılı olarak başvurması.
10 GÜNLÜK SÜRE ÖNEMLİ
İşçi, mahkeme kararının kesinleştiği günden itibaren 10 iş günü içinde işverene işe başlamak istediğini yazılı olarak bildirmelidir. Bu süre kaçırılırsa, işverenin yaptığı işten çıkarma işlemi geçerli hale gelir ve işçi işe iade hakkını tamamen kaybeder.
İŞVEREN İŞE BAŞLATMAZSA NE OLUR?
İşveren, mahkeme kararına rağmen işçiyi işe başlatmazsa, en az 4, en fazla 8 aylık ücret tutarında tazminat ödemek zorunda. Buna ek olarak, karar sürecinde geçen azami 4 aylık süreye kadar olan ücret ve yan haklar da işçiye ödenir. Bu haklara; yol, yemek, ikramiye, prim gibi sosyal haklar da dahil.
TAZMİNATTA VERGİ AVANTAJI
İşçiye ödenen işe başlatmama tazminatı, sadece damga vergisine tabi tutulur. Gelir vergisi kesilmez. Ancak bu tazminat hesaplanırken sadece işçinin çıplak maaşı dikkate alınır. Ek ödemeler (yemek, yol, ikramiye vs.) bu hesaplamaya dahil edilmez.
TOPLU İŞ YERİ DAHA GÜVENCELİ
İşe iade hakkından yararlanabilmek için iş yerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması şarttır. Aynı işverene bağlı birden fazla iş yeri varsa, bu iş yerlerindeki toplam çalışan sayısı dikkate alınır. Bu durum, büyük ölçekli iş yerlerinde çalışan işçiler için daha fazla güvence sağlar.
