Finans piyasalarında yatırımcılar ve bankalar için en kritik göstergelerden biri kredi risk primidir. Hem yatırımcıların hem de bankaların risk yönetiminde temel bir araç olan kredi risk primi, borçlunun temerrüde düşme ihtimaline karşı alınan ek getiriyi ifade eder.
1. Kredi Risk Primi (Credit Risk Premium) Nedir?
Kredi risk primi, bir borçlunun (şirket, devlet veya birey) ödeme yapamama riskine karşı yatırımcıya ödenen ek getiridir. Yani yatırımcı, borçlunun temerrüt etme olasılığına karşı bir tazminat alır.
Örnekle açıklayalım:
Risksiz faiz oranı (örneğin Hazine tahvili getirisi): %10
Aynı vadede riskli bir şirket tahvili getirisi: %14
Aradaki fark %4, kredi risk primini oluşturur.
2. Kredi Risk Primi Nasıl Hesaplanır?
Kredi risk primini hesaplamanın iki yaygın yöntemi vardır:
a) Tahvil Piyasasında Hesaplama (Piyasa Yöntemi)
Kredi risk primi, şirket tahvili ile devlet tahvilinin aynı vade getirisinin farkı alınarak hesaplanır.
Örnek:
· 5 yıllık Türkiye Hazine tahvili getirisi: %30
· 5 yıllık XYZ Şirket tahvili getirisi: %38
→ Kredi Risk Primi = 38% – 30% = 800 baz puan (8%)
b) CDS (Credit Default Swap) Fiyatından Hesaplama
Bir şirketin veya ülkenin CDS primi, kredi risk priminin piyasa fiyatını doğrudan gösterir.
Örnek:
· Türkiye’nin 5 yıllık CDS primi: 350 baz puan
→ Kredi Risk Primi ≈ %3,5
3. Kredi Risk Maliyeti Nedir?
Kredi risk maliyeti, bankaların bir kredi verirken beklenen kaybını hesaplamak için kullandığı bir terimdir.
Formül şu şekildedir:
Kredi Risk Maliyeti = Temerrüt Olasılığı (PD) × Temerrütte Kayıp Oranı (LGD) × Risk Tutarı
Örnek:
· Temerrüt olasılığı (PD) = %2
· Temerrütte kayıp oranı (LGD) = %50
· Kredi tutarı = 1.000.000 TL
→ Kredi risk maliyeti = 0,02 × 0,50 × 1.000.000 = 10.000 TL/yıl
Bankalar bu maliyeti kredi faizine yansıtarak risklerini dengelemektedir.
4. Temerrüt Risk Primi (Default Risk Premium) Nedir?
Temerrüt risk primi, kredi risk primi ile tamamen aynıdır. İngilizce’de iki terim eş anlamlı olarak kullanılır:
· Credit Risk Premium
· Default Risk Premium
Türkçede her iki kavram da genellikle “kredi risk primi” olarak ifade edilir.
