Medya Konferansı sonunda açıklanan bildirgede, dijital platformların gazetecilik alanında oluşturduğu tekelleşmeye ve ifade özgürlüğü üzerindeki etkilerine dikkat çekildi. Bildirgede şu ifadeler yer aldı:
"Google’ın başını çektiği dijital platformlar, ifade özgürlüğünü, toplumun bilgi edinme ve habere ulaşım hakkını, denetime kapalı ve şeffaf olmayan uygulamalarla kontrol altına almış; gazetecilik üzerinde dijital sömürgeciliğe dayalı hegemonya oluşturmuştur."
TEKELCİ YAPILAR GAZETECİLİĞİ ZORLUYOR
Bildirgede, başta Google olmak üzere bazı dijital platformların haber görünürlüğünü ve dijital reklam pastasını tekeline alarak medya kuruluşlarını baskı altına aldığı vurgulandı. Yapay zekâ teknolojilerinin medya üretim ve dağıtım süreçlerinde giderek daha etkin rol oynamasıyla, sektörün temel yapısının sarsıldığı belirtildi.
OLUMSUZ ETKİLİYORLAR
Konferansta yayımlanan bildirgede, dijital platformların şeffaf olmayan algoritmaları ve yapay zekâ destekli sistemleriyle, toplumun haber alma hakkını sınırladıkları kaydedildi. Bağımsız gazetecilik ürünlerinin görünürlüğü azalırken, medya ile haber arasındaki bağın kopma riskiyle karşı karşıya olduğu ifade edildi.
BAĞIMSIZ MEDYA KURULUŞLARI ZARAR GÖRÜYOR
Yasal boşluklar ve meslek örgütlerinin parçalı yapısı nedeniyle bağımsız medya kuruluşlarının büyük zarara uğradığı aktarıldı. Teknoloji devlerinin gazetecilerin ürettiği içeriklerden gelir elde etmelerine rağmen herhangi bir telif ya da kazanç paylaşımı yapmaması, sektördeki sürdürülebilirliği tehdit ediyor.
VERİ MAHREMİYETİNE DAİR KAYGILAR
Bildirge, kullanıcı verilerinin dijital platformlarca ticari çıkarlarla şeffaf olmayan biçimlerde kullanıldığını belirtti. Bu durumun yalnızca etik ihlallerle sınırlı kalmadığı, aynı zamanda dijital medya ortamını da güvensiz bir zemine sürüklediği vurgulandı.
ÖNERİLER VE TALEPLER NE YÖNDE?
Konferans bildirgesinde, medya alanındaki bağımsızlığın korunması ve gazeteciliğin geleceği için çeşitli öneriler sıralandı:
- Editoryal özerkliğin güçlendirilmesi gerektiği belirtildi.
- Habercilik kooperatifleri gibi yeni ekonomik modellerle dayanışmanın artırılması gerektiği ifade edildi.
- Gazetecilerin telif haklarının yasal güvence altına alınması talep edildi.
- Dijital Hizmet Vergisi’nin kapsamının genişletilerek, medya özgürlüğünü destekleyici mekanizmalarda kullanılması önerildi.
- Uluslararası örgütlerin (UNESCO, gazetecilik ağları) medya üzerindeki dijital baskıya karşı devreye girmesi istendi.
NETELİKLİ HABERCİLİK VURGUSU
Bildirge, dijital ortamda sadece tıklanma ve reyting odaklı içeriklerin değil, nitelikli gazetecilik ürünlerinin de öne çıkarılması gerektiğini vurguladı. Türkiye’ye özgü, adil ve şeffaf bir dijital telif sistemi kurulması çağrısında bulunuldu.
YEREL MEDYA DA BİLDİRGEDE UNUTULMADI
Konferansta ayrıca ayrı bir bölüm olarak hazırlanan Yerel Medya Deklarasyonu kamuoyuna duyuruldu. Bu deklarasyonda, Türkiye genelinde yerel medya çalışanlarının yaşadığı ekonomik ve mesleki sorunlara dikkat çekildi.
YEREL MEDYA İÇİN EĞİTİM, TELİF VE İSTİHDAM VURGUSU
- İletişim fakültelerinde verilen eğitimlerin dijitalleşme sürecine uyarlanması gerektiği belirtildi.
- Üniversitelerle medya kurumları arasında yapılan iş birliklerinin uygulanabilirliğinin denetlenmesi gerektiği ifade edildi.
- Yerel medya çalışanlarının özlük hakları, staj imkanları, istihdam koşulları ve mobbing gibi sorunlara çözüm önerileri sunuldu.
- Serbest gazetecilere yönelik telif desteklerinin artırılması gerektiği vurgulandı.
YASAL DÜZENLEMELER İÇİN ORTAK ÇALIŞMA ÇAĞRISI
Deklarasyonda ayrıca, gazetecilik mesleğinin yasal zemine oturtulması, iletişim fakültesi kontenjanlarının sektör ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlenmesi, asgari ücretle çalışan gazeteciler için iyileştirme yapılması gerektiği belirtildi.
Gazeteciler Cemiyeti ve Medya Dayanışma Grubu'nun paydaşları tarafından hazırlanan sonuç bildirgesi, medya sektörünün dijital çağda karşı karşıya olduğu sorunlara kapsamlı bir şekilde ışık tuttu. Dijital tekellere karşı atılacak her adımın, demokrasi, ifade özgürlüğü ve bağımsız medya için kritik önem taşıdığı bir kez daha vurgulandı.
