H5N1 Kuş Gribi Dünya Genelinde Yayılıyor
Kuş gribi olarak bilinen H5N1 virüsü, dünya genelinde yayılma hızını artırarak sadece kanatlı hayvanları değil, memelileri, çiftlik hayvanlarını ve insanları da etkisi altına almaya başladı. Avustralasya haricindeki tüm kıtalarda görülmeye başlayan virüs, özellikle süt inekleri gibi insanlarla yakın temasta olan hayvanlarda da tespit edildi. Uzmanlar, H5N1’in pandemi potansiyeline sahip olduğunu vurguluyor.
Virüsün Türler Arası Sıçraması Hızlandı
Antarktika’daki penguenlerden Orta Doğu’daki develere, ABD’nin tüm eyaletlerindeki kanatlı ve memeli hayvanlara kadar geniş bir yelpazede bulaşan virüs, artık yalnızca kuşların hastalığı olmaktan çıktı. ABD Tarım Bakanlığı (USDA), H5N1 virüsünün yüzlerce kanatlı hayvan çiftliği ve binden fazla süt sığırı sürüsünde görüldüğünü doğruladı.
İnsan Vaka Sayısı Artıyor Ölüm Vakası Mevcut
Dünya genelinde 70’ten fazla insana bulaşan H5N1 kuş gribi nedeniyle şu ana kadar bir kişi yaşamını yitirdi. Johns Hopkins Bloomberg Kamu Sağlığı Okulu’ndan Epidemiyoloji Uzmanı Dr. Caitlin Rivers, virüsün insanlara bulaşma yeteneğinin giderek arttığını belirtirken, önceki yönetimlerin gerekli önlemleri almada başarısız olduğunu söyledi.
Denetimsizlik ve Dağınık Önlemler Riskleri Arttırıyor
ABD’de eyaletler arasında canlı hayvan taşımacılığına yönelik farklı uygulamalar, H5N1 kontrolünde boşluklara yol açtı. Dr. Rivers, kuş gribinin geçici bir kriz olmadığını, kalıcı ve yönetilmesi gereken bir sorun olduğunu vurguladı.
Uzmanlardan Pandemi Uyarısı
Toronto Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Profesör Kamran Khan, H5N1 virüsünün sürekli evrim geçirdiğini ve memeli türlerine uyum sağladığını belirterek, mevcut salgının yeni bir pandeminin başlangıcı olabileceği uyarısında bulundu. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 2003’ten beri 700’den fazla insan H5N1 ile enfekte oldu; vakalar özellikle Endonezya, Vietnam ve Mısır gibi ülkelerde yoğunlaştı.
Bilim İnsanlarının Alarm Sebepleri
Uzmanların en çok üzerinde durduğu üç neden şunlar:
-
Virüsün en az 70 farklı memeli türüne bulaşması,
-
Süt ineklerinde hızlı yayılımı ve insanlarla yakın temas,
-
ABD’de halk sağlığı sistemindeki zayıflama ve test programlarının aksaması.
İnsandan İnsana Bulaşma Henüz Kanıtlanmadı
Şu an için H5N1’in insanlardan insanlara bulaştığı teyit edilmemiş olsa da, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH) verileri, virüsün kanatlı hayvanlarda salgınlarını artırdığını ve türler arası bariyerleri hızla aştığını gösteriyor. Dr. Rivers, virüsün biyolojik olarak büyük sıçramalar yapabildiğini belirterek, insanlarda yayılacak yeni bir varyantın pandemi riskini ciddi şekilde artıracağını söyledi.
Hayvan Aşıları: Etkili Mi Yeterli Mi?
Bazı ülkeler hayvan aşılamasına başladı, ancak bu yöntem küresel ölçekte tartışmalı. İngiltere’de Pirbright Enstitüsü’nden Dr. Munir Iqbal, aşıların etkisinin sınırlı olduğunu ve tek başına pandemiyi önleyemeyeceğini belirtti. Fransa’da ördeklerde başarılı yerel sonuçlar alındıysa da, aşılı hayvanlar virüsü taşıyabiliyor.
ABD ise uzun süre aşılamaya karşı direnç gösterdi; ancak son dönemde geliştirilen aşıların koşullu kullanımı onaylandı.
İnsan Aşıları ve Salgın Hazırlıkları
ABD ve bazı ülkelerde milyonlarca doz kuş gribi aşısı stoklandı ancak bu aşılar şimdilik sadece yüksek risk grubundakilere uygulanıyor. Prof. Khan, yeni bir pandemi ilanı durumunda yeni varyanta karşı aşı geliştirme sürecinin zaman alacağını, mevcut stokların ise geçici koruma sağlayacağını ifade etti.
