Ukraynalı mülteciler için ise kısmi bir esneklik sağlanıyor; Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle İsviçre'ye sığınanlar, 6 ayda bir 15 gün süreyle ülkelerine gidebilecek. İsviçre Federal Hükümeti, ilgili kurumların görüşlerini aldıktan sonra düzenlemeyi 2026 yılı başında yürürlüğe koymayı planlıyor. Bu adım, son dönemde artan göç tartışmalarının bir yansıması olarak Avrupa genelinde dikkat çekiyor.
YURT DIŞI YASAĞI GELİYOR: KAPSAM VE UYGULAMA DETAYLARI
İsviçre Federal Hükümeti, 22 Ekim 2025 tarihinde Bern'de yaptığı açıklamada, iltica politikasında önemli bir değişikliğe gidileceğini duyurdu. Bu düzenleme, İsviçre Devlet Göç Sekreterliği (SEM) tarafından koordine ediliyor ve parlamento kararları doğrultusunda hazırlanıyor. Sığınmacılar, geçici kabul edilenler ve korumaya muhtaç kişiler, genel olarak yurt dışına çıkış yapamayacak. Yasak, sadece köken ülkelerine değil, Schengen bölgesindeki diğer ülkelere seyahati de kapsıyor. İstisnalar sınırlı tutuluyor: Yakın bir akrabanın ölümü, ağır hastalık gibi acil durumlar veya SEM'in özel izniyle hazırlık amacıyla köken ülkesine kısa süreli ziyaretler mümkün olacak.
Bu kısıtlamalar, İsviçre Göç Yasası'nda yapılacak değişikliklerle desteklenecek. Hükümet, düzenlemenin amacı olarak sığınmacıların "zulüm veya kötü muamele" iddialarını doğrulayan beyanlarını korumayı gösteriyor. Yani, sık seyahatler bu iddiaları çürütebileceği için geri göndermelerin önlenmesi hedefleniyor. SEM, başvurularda yurt dışı seyahat izni için katı kriterler uygulayacak; örneğin, acil tıbbi belgeler veya ölüm raporları zorunlu olacak. Düzenleme, İsviçre'nin Avrupa'daki göç yükünü yönetme stratejisinin bir parçası olarak görülüyor ve 2025 Haziran'ından beri tartışılan bir konuydu.
UKRAYNA DETAYI: KISMİ İSTİSNA VE GEÇİŞ SÜRECİ
Ukraynalı mülteciler için düzenlemede özel bir madde yer alıyor. Rusya'nın 2022'de başlattığı işgal sonrası İsviçre'ye sığınan ve S koruma statüsüne sahip kişiler, 6 ayda bir 15 gün süreyle Ukrayna'ya gidebilecek. Bu süre, sınır geçiş tarihleri baz alınarak hesaplanacak; örneğin, gidiş ve dönüş günleri dahil edilecek. Önceki uygulamada çeyrek dönem başına 15 gün izni verilirken, yeni kural 6 aylık periyoda indirildi. Bu değişiklik, 8 Ekim 2025'te hükümet tarafından onaylandı ve S statüsünün genişletilmesiyle uyumlu hale getirildi.
S statüsü, Ukraynalılara geçici koruma sağlıyor ve 4 Mart 2027'ye kadar uzatıldı. Bu statü sahipleri, Schengen içinde 180 günde 90 güne kadar serbest dolaşım hakkına sahip; ancak Ukrayna ziyaretleri için SEM'e bildirim zorunlu. Seyahat sırasında sosyal yardım kesintiye uğrayacak ve dönüşte statü yenileme şartları denetlenecek. Hükümet, bu istisnayı "insani nedenler" olarak gerekçelendiriyor; örneğin, aile bağlarını koruma veya mülk yönetimi gibi. Ukraynalı mültecilerin sayısı İsviçre'de 80 bini aşmış durumda ve bu grup, diğer sığınmacılardan farklı muamele görüyor.
DÜZENLEMENİN AMACI VE ARKA PLANI
İsviçre'nin bu adımı, Avrupa'da yükselen göç baskısına yanıt niteliğinde. Son yıllarda ülkeye gelen sığınma başvuruları yüzde 20 artarken, Schengen bölgesindeki hareketlilik de denetim ihtiyacını artırdı. Düzenlemenin temel amacı, sığınmacıların İsviçre'de kalma niyetlerini teyit etmek ve geri dönüşleri caydırmak. SEM yetkilileri, "Sık seyahatler, koruma ihtiyacını sorgulatır" açıklamasında bulundu. Parlamento, Haziran 2025'te bu yönde bir karar almış ve hükümet, SEM ile kanton yetkililerinin görüşlerini alarak taslağı tamamladı.
Avrupa Birliği'nin göç paktını güncellemesiyle paralellik gösteren bu politika, İsviçre'nin AB dışı bir ülke olmasına rağmen Schengen üyesi olarak uyum sağlama çabasını yansıtıyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), kısıtlamaları "orantısız" bulsa da, istisnaların aile birliğini koruduğunu kabul ediyor. Düzenleme, sığınmacıların entegrasyonunu teşvik etmeyi de hedefliyor; örneğin, yurt dışı yasağıyla iş ve eğitim fırsatlarına odaklanmaları sağlanacak.
HAZIRLIK SÜRECİ VE UYGULAMA ZAMANI
Hükümet, düzenlemeyi ilgili kurumların (SEM, kanton göç ofisleri ve sivil toplum kuruluşları) görüşlerine açtı. Görüş alma süreci Ekim 2025 sonunda tamamlanacak ve değişiklikler İsviçre Göç Yasası'na entegre edilecek. Uygulama, 2026 yılı Ocak ayının başından itibaren başlayacak; mevcut sığınmacılar için geçiş dönemi öngörülüyor. SEM, yeni kuralları web sitesinde ve mülteci merkezlerinde duyuracak. Kantonlar, izin başvurularını dijital platform üzerinden işleyecek ve acil durumlar için 24 saatlik hotline hizmet verecek.
Bu süreçte, sığınmacıların hakları korunacak; örneğin, yasağın ihlali durumunda itiraz hakkı tanınacak. Hükümet, AB ile koordineli çalışarak Schengen kurallarını gözetecek. 2025'te İsviçre'ye 30 bin sığınma başvurusu yapılmış ve bu rakamın 2026'da azalması bekleniyor.
AVRUPA GENELİNDEKİ ETKİLER VE BEKLENTİLER
İsviçre'nin düzenlemesi, Avrupa Birliği'nin yeni göç paktıyla örtüşüyor. AB, 2024 sonunda kabul edilen paketle sınır kontrollerini sıkılaştırmıştı ve Schengen içi hareketliliği sınırlamıştı. Bu adım, Almanya ve Fransa gibi ülkelerin benzer politikalarını tetikleyebilir. UNHCR, "Aile ayrılıklarını önleyin" çağrısı yaparken, İsviçre Göç Konseyi entegrasyon faydalarını vurguluyor. Sığınmacılar, yeni kurallarla İsviçre'de kalma sürelerini uzatmak için yasal danışmanlık alacak. Düzenleme, 2026 bütçesinde göç harcamalarını yüzde 10 azaltmayı hedefliyor.
