Belediyeler, söz konusu bedeli özellikle kanalizasyon, içme suyu ve yol gibi altyapı hizmetlerinin finansmanında kullanıyordu. Ancak zamanla bu uygulama kapsamını genişletmiş, yerleşime açık olmayan bölgeler de dahil olmak üzere her yapı ruhsatı için talep edilir hale gelmişti. Resmî Gazete’de bugün yayımlanan karara göre, Anayasa Mahkemesi, söz konusu uygulamanın mülkiyet hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Böylece belediyelerin uzun süredir başvurduğu önemli bir gelir kalemi ortadan kalkmış oldu.
İMAR KANUNUNUN 23. MADDESİ DEĞİŞİYOR
Mahkemenin iptal ettiği düzenleme, İmar Kanunu’nun 23. maddesinin ikinci fıkrasının ilk cümlesiydi. Bu maddeye göre, yolu, kanalizasyonu veya içme suyu hattı henüz yapılmamış alanlarda yapı ruhsatı almak isteyenlerin, altyapı bedelinin yüzde 25’ini peşin ödemesi, geri kalan yüzde 75’ini ise altyapı tamamlandıktan sonra altı ay içinde ödemesi gerekiyordu.
Ancak Yüksek Mahkeme, bu düzenlemede bedelin nasıl hesaplanacağına ilişkin açık ve net ölçütlerin bulunmadığını belirtti. Mahkeme, bu belirsizliğin mülkiyet hakkını zedelediğini ve idareye sınırsız takdir yetkisi tanıdığını vurguladı.
“MÜLKİYET HAKKININ SINIRLANDIRILMASI ANAYASAYA AYKIRI”
AYM’nin kararında şu ifadelere yer verildi:
“Ödenmesi öngörülen teknik altyapı bedelinin hesaplanmasına ilişkin olarak herhangi bir ölçüt belirlenmeksizin yürütme organına sınırları ve kapsamı belirli olmayan bir yetki tanınmasının mülkiyet hakkının kanunla sınırlanması ilkesiyle bağdaşmadığı sonucuna varılmıştır.”
Kararın gerekçesinde, mülkiyet hakkını kısıtlayan düzenlemelerin yalnızca kanunla yapılabileceği vurgulanarak, “Temel hakları sınırlayan kanunların şeklen var olması yeterli olmayıp, temel esasları ve ilkeleri belirlemiş olması gerekir.” ifadeleriyle idareye uyarıda bulunuldu.
KARAR 9 AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Anayasa Mahkemesi’nin kararı oybirliğiyle alınırken, hükmün yürürlüğe girmesi için 9 aylık bir geçiş süresi öngörüldü. Bu süre zarfında belediyelerin mevcut uygulamalarını yeni karara uyumlu hale getirmesi bekleniyor.
DANIŞTAY DA DAHA ÖNCE UYARMIŞTI
Daha önce Danıştay da benzer yönde kararlar vermişti. Yüksek mahkeme, teknik ve sosyal altyapısı mevcut olan bölgelerde belediyelerin altyapı bedeli tahsil edemeyeceğini belirterek, “Yapılaşmış alanlarda 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 23. maddesi uyarınca alt yapı katılım bedeli alınamaz. Ancak mevcut altyapının genişletilmesi veya yenilenmesi gerekirse 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında harcamalara katılma payı talep edilebilir.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
BELEDİYELERİN BÜTÇESİNDE KAYIP YARATABİLİR
Kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte, belediyelerin önemli bir gelir kaynağını kaybedeceği değerlendiriliyor. Özellikle yeni imar alanlarının yoğun olduğu büyükşehirlerde, bu kararın belediye bütçelerinde ciddi gelir kaybına yol açması bekleniyor.
