Her yıl 31 Ekim’de kutlanan Cadılar Bayramı (diğer adı ile Halloween), bu yıl da Ankara’da büyük ilgi görüyor. Pagan köklerinden doğan, zamanla seküler bir eğlenceye dönüşen bayram, başkentte özellikle gençlerin katıldığı etkinliklerle kutlanıyor. Cadı şapkaları, korku temalı maskeler ve rengarenk kostümlerle sokaklara çıkan vatandaşlar, gecenin tadını dans ederek çıkarıyor. Peki, bu eğlenceler ne kadar bizi yansıtıyor? Buna alternatif çok sayıda geleneğimiz var. Gelin, birlikte göz atalım...
KORKU TEMALI PARTİLER, FESTİVALLER, ETKİNLİKLER...
Başkentte Cadılar Bayramı kutlamaları, son yıllarda giderek daha fazla mekânda düzenlemeye başladı. Öyle ki; Çankaya, Bahçelievler ve Tunalı Hilmi Caddesi çevresindeki kulüpler, barlar ve performans sahneleri “Halloween” konseptli gecelere ev sahipliği yapıyor.
“ŞAKA MI, ŞEKER Mİ?” YERİNE “EĞLENCE Mİ, KORKU MU?”
Ankara’daki Cadılar Bayramı kutlamaları, Batı’daki “kapı kapı dolaşma ve şeker toplama” geleneğinden farklı bir şekilde yaşanıyor. Başkentte bu gelenek yerini kostüm partilerine, müzikli gecelere ve temalı dekorasyonlara bırakmış durumda. Batı'daki şeklini uygulamak, Türk aile yapısı gereği ülkemizde neredeyse imkansız.
Ankara'daki birçok mekân şimdiden “korku evi” konseptiyle süslendi; dev örümcek ağları, balkabakları, iskelet figürleri ve sis makineleriyle ziyaretçilere görsel bir karmaşa sunuyor. Sosyal medyada da #CadılarBayramıAnkara, #HalloweenAnkara etiketleriyle binlerce paylaşım yapılıyor.
ANKARALILAR DA BUNA UYDU
Cadılar Bayramı, kökeni itibarıyla pagan ve Hristiyan geleneklerine dayansa da Ankara’da daha çok kültürel ve eğlence odaklı bir etkinlik olarak görülüyor. Kentte yaşayan birçok kişi bu günü “Batı’dan gelen bir eğlence geleneği” olarak değerlendirirken, özellikle genç kesim kutlamalara büyük ilgi gösteriyor. Bazı vatandaşlar, “Bu tür etkinliklerin kültürümüzle örtüşmediğini” savunurken; bazıları ise “Eğlenmenin ve farklı kültürleri tanımanın bir yolu” olarak değerlendiriyor.
BİR DE BUNLARI MI DENESEK?
Batı dünyasının “Cadılar Bayramı”na benzer biçimde, Türk kültüründe de mevsim döngüsü, ölüm, yeniden doğuş ve bereket temalarını işleyen birçok gelenek bulunuyor. Bu ritüeller, Anadolu’da yüzyıllardır farklı isimlerle yaşatılıyor. Bunlardan bazılar zaten yıllardır kutlanıyor. Ama Cadılar Bayramı yerine düzenleyebileceğimiz etkinlikler de var.
1. KASIM GECESİ VEYA “KARACA BAYRAMI”
Anadolu’nun bazı bölgelerinde kasım ayının gelişi “kışın başlangıcı” olarak kabul edilmektedir. Bu dönemde “Kasım Gecesi” veya “Karaca Bayramı” adıyla kutlamalar yapılır. Evlerde ateş yakılır, sofralar kurulur, bereket ve koruma dilekleri edilir. Tıpkı Cadılar Bayramı’nda olduğu gibi bu gece de kötü ruhlardan korunmak için tütsüler yakma, gürültü çıkarma ve ateş etrafında dönme ritüelleri yapılır.
2. HIDIRELLEZ – YENİLENMENİN VE BEREKETİN GÜNÜ
Her yıl 5–6 Mayıs gecesi kutlanan Hıdırellez, baharın gelişiyle birlikte doğanın canlanmasını simgeler. Cadılar Bayramı’nın Samhain kökleri gibi, Hıdırellez de doğanın döngüsünü kutlayan eski bir Türk ritüelidir. İnsanlar ateşten atlar, dilekler diler, evlerinde bereketin artması için çeşitli ritüeller yapar.
3. NEVRUZ – YENİ YIL VE YENİ BAŞLANGIÇ
Nevruz Bayramı, 21 Mart’ta kutlanır ve Türk dünyasında yeni yılın başlangıcı kabul edilir. Bu gün, aynı zamanda Türklerin Ergenekon'dan çıkışını simgelemesiyle de bilinir. Ateş yakmak, yeni elbiseler giymek, doğayla yeniden bağ kurmak gibi gelenekleriyle, karanlıktan aydınlığa geçişi simgeler.
4. ALBASAN GÜNÜ VEYA “ALBASTI İNANCI”
Orta Asya kökenli bir inanış olan Albasan Günü, kötü ruhlardan korunma temasıyla öne çıkar. Kadınlar ve çocuklar için “koruyucu dualar” okunur, evlere su serpilir, kapılara nazarlıklar asılır. Bu yönüyle Cadılar Bayramı’ndaki “korku ve koruma” temalarıyla benzerlik taşır. Bu etkinlik, Türk toplumunda yüzyıllar önce gelenek haline gelmiş, günümüzdeyse çok az kutlanması nedeniyle unutulmaya yüz tutmuştur.
KÜLTÜRLER BİR ARADA VAR OLABİLİR Mİ?
Kültürel antropologlara göre, Cadılar Bayramı gibi geleneklerin Türkiye’de popülerleşmesi, küreselleşmenin ve medya etkisinin doğal sonucu. Ancak bu, yerli geleneklerin unutulması anlamına gelmiyor. Bunun sağlanması için de Hıdırellez, Nevruz ve Kasım Gecesi gibi kutlamaların genç kuşaklara modern biçimlerde tanıtılması gerekiyor. Böylece Anadolu’nun kadim kültürü yeniden güç kazanabilir.
