Hayvan davranışları üzerine çığır açıcı araştırmalarıyla bilinen Jane Goodall’ın biyografisi inceleniyor. Dünyaca ünlü primatolog Jane Goodall hakkında detaylı bilgiler araştırılıyor. İşte merak edilenler...
JANE GOODALL KİMDİR?
Jane Goodall, 20. yüzyılın en önemli bilim insanlarından biri olarak kabul edilen primatolog, etolog ve antropologdur. Özellikle şempanzeler üzerine yaptığı çığır açıcı çalışmalar ile tanınan Goodall, hem bilim dünyasında hem de doğa koruma alanında derin bir etki bırakmıştır.
JANE GOODALL NERELİ?
3 Nisan 1934’te Londra’da dünyaya gelen Jane Goodall, çocukluk yıllarından itibaren hayvanlara karşı büyük bir ilgi duydu. Hayatının dönüm noktası ise 1960 yılında, ünlü antropolog Louis Leakey’in daveti üzerine Tanzanya’daki Gombe Ulusal Parkı’nda şempanzeler üzerine saha araştırması yapmaya gitmesi oldu. Henüz 26 yaşında genç bir araştırmacı olan Goodall, akademik eğitimi olmamasına rağmen alışılmış gözlem yöntemlerinden farklı bir yol izledi.
JANE GOODALL ŞEMPANZELER
Goodall, şempanzeleri yakından gözlemleyerek onların sosyal yaşamına dair bilimsel dünyayı şaşırtan bulgular ortaya koydu. 1960 yılında “David Greybeard” adını verdiği bir şempanzenin, termitleri yakalamak için bir dalı soyup kullandığını gözlemledi. Bu keşif, “insan dışında hiçbir tür alet kullanmaz” düşüncesini çürüterek bilim dünyasında büyük bir devrim yarattı.
Ayrıca şempanzelerin yalnızca otçul olmadığını, küçük hayvanları avlayarak et tükettiğini ve karmaşık sosyal ilişkiler kurduğunu da belgeledi. Onlara isim vererek bireysel kişilik özelliklerini tanımlaması, klasik bilim anlayışının ötesinde bir yaklaşım olarak kabul edildi.
JANE GOODALL ENSTİTÜSÜ
1977 yılında Jane Goodall Enstitüsü (JGI)’ni kurarak çalışmalarını uluslararası bir boyuta taşıdı. Bu enstitü, yalnızca şempanzelerin korunmasını değil, aynı zamanda doğa koruma bilincinin yaygınlaştırılmasını da amaçlıyor.
1991’de başlattığı Roots & Shoots programı, dünya genelinde gençlerin çevre duyarlılığı kazanmasına katkıda bulundu. Goodall, hayatı boyunca verdiği konferanslarda ve yazdığı kitaplarda, insan ile doğa arasındaki bağın korunması gerektiğini vurguladı.
JANE GOODALL DAME
Jane Goodall, kariyeri boyunca çok sayıda uluslararası ödül aldı. 2004 yılında İngiltere Kraliçesi tarafından “Dame” unvanı ile onurlandırıldı. Ayrıca Birleşmiş Milletler Barış Elçisi seçilen Goodall, çevre koruma çalışmalarından ötürü dünyanın en saygın bilim insanları arasında yer aldı.
2025 yılında ise ABD tarafından Başkanlık Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.
JANE GOODALL VEGAN
Goodall’ın çalışmalarına yönelik bazı eleştiriler de vardı. Şempanzeleri gözlemlemek için ilk yıllarda “muzla besleme” yöntemini kullanması, doğal davranışları etkileyebileceği gerekçesiyle tartışma yarattı. Ayrıca şempanzelere isim vermesi ve onlara kişilik atfetmesi, klasik etolojide “tarafsızlık” kuralına aykırı bulundu. Buna rağmen Goodall, hayvanlara hak tanınması gerektiğini savunarak bilimsel yaklaşım ile etik anlayışı birleştiren bir figür haline geldi.
JANE GOODALL KAÇ YAŞINDA ÖLDÜ?
Jane Goodall, 1 Ekim 2025’te, 91 yaşında, Los Angeles’ta doğal nedenlerden dolayı hayatını kaybetti. Ardında yalnızca bilimsel bulgular değil, aynı zamanda doğa sevgisini ve koruma bilincini gelecek nesillere aktaran güçlü bir miras bıraktı.
