Türk havacılık tarihinin öncü isimlerinden Vecihi Hürkuş’un yaşamını konu alan “Bir Tayyareci: Vecihi Hürkuş” adlı tek kişilik tiyatro oyunu, Türk Hava Kurumu Üniversitesi ev sahipliğinde izleyiciyle buluştu.
“Bir Tayyareci: Vecihi Hürkuş” adlı tiyatro oyunu, 19 Aralık 2025 Cuma günü Türk Hava Kurumu Üniversitesi Konferans Salonu’nda sahnelendi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi Tiyatro Topluluğu iş birliğiyle gerçekleştirilen etkinliğe, üniversitenin akademik ve idari personeli ile çok sayıda öğrenci katıldı. Oyun boyunca Vecihi Hürkuş’un çocukluk yıllarından havacılık alanındaki çalışmalarına, Milli Mücadele döneminden sivil havacılığın gelişimine kadar uzanan yaşam öyküsü, kronolojik bir anlatımla ele alındı.
Vecihi Hürkuş’un Hayatı Sahneye Yansıtıldı
Tiyatro oyununda, Türk havacılığının öncü isimlerinden Vecihi Hürkuş’un hayatındaki dönüm noktaları sahneye aktarıldı. Balkan Harbi, Birinci Dünya Savaşı, esaret yılları, kaçışı ve Kurtuluş Savaşı’ndaki görevleri, tarihsel bağlam içinde anlatıldı. Gösterim sırasında, Türk havacılık tarihinin gelişim süreci ve Hürkuş’un bu süreçte üstlendiği roller vurgulandı.
Askeri Havacılıktan Pilotluğa Uzanan Yol
Vecihi Hürkuş, 18 Ocak 1896 tarihinde İstanbul’da doğdu. İlk öğrenimini Bebek’te tamamlayan Hürkuş, Üsküdar’da Füyuzati Osmaniye Rüştiyesi ve Paşakapısı İdadisi’nde eğitim gördü. Daha sonra Tophane Sanat Okulu’ndan mezun oldu. 1912 yılında gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katılan Hürkuş, savaşın ardından İstanbul Ordu Kumandanlığı tarafından Beykoz Serviburun’daki esir kampında görevlendirildi.
Vecihi Hürkuş, Tayyare Makinist Mektebi’nden mezun olduktan sonra Birinci Dünya Savaşı’nda Bağdat Cephesi’ne makinist olarak gönderildi. 1916 yılında geçirdiği uçak kazasında yaralanmasının ardından pilotluk eğitimine yöneldi. Yeşilköy Tayyare Mektebi’nde eğitim gören Hürkuş, 21 Mayıs 1916’da ilk uçuşunu yaptı ve aynı yıl pilot diplomasını aldı.
Uçak Düşüren İlk Türk Tayyareci
1917 yılında Kafkas Cephesi’ne atanan Vecihi Hürkuş, burada bir Rus uçağını düşürerek uçak düşüren ilk Türk pilot olarak tarihe geçti. Aynı yıl katıldığı bir hava muharebesinde uçağı düşürülen Hürkuş, yaralı halde esir düştü. Hazar Denizi’ndeki Nargin Adası’na gönderilen Hürkuş, Azerbaycan Türklerinin yardımıyla esaretten kaçarak Anadolu’ya ulaştı.
Milli Mücadele’de Aktif Rol Aldı
Esaretten döndükten sonra Anadolu’ya geçen Vecihi Hürkuş, Kurtuluş Savaşı’na sivil pilot olarak katıldı. Keşif ve muharebe uçuşları gerçekleştiren Hürkuş, bir Yunan uçağını düşürdü. Bu dönemdeki hizmetleri nedeniyle üç kez TBMM takdirnamesi alan tek kişi oldu ve kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.
İlk Türk Uçağı: Vecihi K-VI
Kurtuluş Savaşı sonrasında uçak tasarımı çalışmalarına ağırlık veren Vecihi Hürkuş, 1924 yılında ilk Türk uçağı Vecihi K-VI’yı tasarlayıp üretti. Uçuş izni alamaması üzerine, 28 Ocak 1925’te uçağıyla ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Bu uçuş, Türk havacılık tarihinde önemli bir kilometre taşı olarak kayda geçti.
Türkiye’nin Baştayyarecisi Unvanı
1925 yılında kurulan Türk Tayyare Cemiyeti’nin (Türk Hava Kurumu) kurucuları arasında yer alan Vecihi Hürkuş, aynı yıl “Türkiye’nin Baştayyarecisi” unvanını aldı. Cemiyet bünyesinde yurt içi bağış uçuşları gerçekleştiren Hürkuş, Avrupa’da uçak fabrikalarında incelemelerde bulundu.
Sivil Havacılığın Kurumsallaşmasına Katkı
1932 yılında ilk Türk sivil havacılık okulu olan Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni kuran Hürkuş, burada çok sayıda pilot yetiştirdi. Okul, maddi sorunlar ve diploma denkliği konularındaki engeller nedeniyle faaliyetlerine son verdi. Daha sonra Türk Hava Kurumu’nda görev alan Hürkuş, Etimesgut hangarlarının inşasında ve pilot eğitimlerinde aktif rol üstlendi.
Hürkuş Hava Yolları ve Son Yılları
1954 yılında Hürkuş Hava Yolları’nı kuran Vecihi Hürkuş, sefer izinleri konusundaki sorunlar nedeniyle şirketini kapatmak zorunda kaldı. Son uçağıyla MTA adına Güneydoğu Anadolu’da maden arama uçuşları yaptı. Vecihi Hürkuş, 16 Temmuz 1969 tarihinde hayatını kaybetti.
HÜRKUŞ Projesi ile Adı Yaşatılıyor
Vecihi Hürkuş’un adı, Türk Hava Kuvvetleri’nin temel eğitim uçaklarına verilen “HÜRKUŞ” ismiyle yaşatılmaya devam ediyor. 2006 yılında başlatılan HÜRKUŞ Geliştirme Projesi kapsamında üretilen uçaklar, Türkiye’nin yerli havacılık projeleri arasında yer alıyor.
