Ankara’nın Altındağ ilçesinde, tarihi Atpazarı mevkiinde yer alan Pirinç Han, bugün antikacı dükkânlarıyla dolu avlusunda ziyaretçilerini geçmişe doğru bir yolculuğa çıkarıyor. Kale çevresinin ticaretle bütünleşmiş dokusu içinde önemli bir yere sahip olan yapı, hem alışveriş yapılan bir han, hem de Ankara’nın tarihsel belleğini taşıyan simge mekânlardan biri.
ASLI YIKILDI, ADI YAŞADI
Pirinç Han’ın tarihçesi konusunda netlik bulunmuyor. Ancak tarihçiler arasında en güçlü kabul gören görüşe göre, "asıl" Pirinç Han 1930’lu yıllarda, bünyesindeki mescitle birlikte yıkıldı ve yerine bir ilkokul inşa edildi. Günümüzde Pirinç Han adıyla bilinen yapı ise, eski bir ahşap konağın restore edilerek han işlevi kazandırılmasıyla ortaya çıktı. Bu yönüyle yapı, hem sürekliliği hem de bir kopuşu harmanlıyor.
BELGELER BİRBİRİYLE ÇELİŞİYOR
Yıkıldığı kabul edilen eski Pirinç Han’a dair kaynaklar ise birbirini doğrulamıyor. 17. yüzyıla ait sicil kayıtlarında Rumeli Kazaskeri Emin Mehmet Efendi tarafından yaptırılan bir handan söz edilirken, bazı akademik çalışmalarda aynı yapının 1739 yılında vakfedildiği belirtiliyor. Bu çelişki de Pirinç Han’ın tarihsel serüvenini daha gizemli hale getiriyor.
ANKARA’NIN İLK AHŞAP HANI
Bugün ayakta olan Pirinç Han, Ankara’nın ilk ahşap hanı olarak biliniyor. Üç katlı ve avlulu planıyla dikkat çeken yapı, ahşap karkas ve kerpiç dolgu tekniğiyle inşa edilmiş durumda. 1985 yılında kapsamlı bir restorasyondan geçirilen han, özgün mimari karakteri korunarak yenilendi. Kerpiç duvarlar, ahşap hatıllar, cumbalı cepheler ve kiremitle örtülü kırma çatı, yapının geleneksel dokusunu günümüze taşıyor.
DUVARLAR ZİYARETÇİLERİ ŞİİRLE KARŞILIYOR
Pirinç Han’ın girişinde ziyaretçileri yalnızca tarih değil, edebiyat da karşılıyor. Ünlü şair Faruk Nafiz Çamlıbel’in "Han Duvarları" şiirinden dizeler, hanın duvarında yer alıyor. Dizeler, hanların hem ticaret mekânı, hem de yolcuların dertlerini saklayan duraklar olduğunu hatırlatıyor.
TİCARETİN MERKEZİNDEN ANTİKACILAR ÇARŞISINA
Ankara’nın özellikle 16. yüzyıldan itibaren önemli bir ticaret merkezi haline gelmesiyle kale çevresinde çok sayıda han inşa edildi. Pirinç Han’ın da bu ticari ihtiyaca yanıt vermek üzere, mevcut yapının han işlevine dönüştürülmesiyle kullanılmaya başlandığı düşünülüyor. Günümüzde hanın odaları ağırlıklı olarak antika ve hediyelik eşya satan dükkânlar olarak hizmet veriyor. Bu yeni kullanım, yapıda bazı iç mekân değişikliklerini beraberinde getirse de Pirinç Han, genel hatlarıyla tarihî kimliğini korumayı sürdürüyor.
