Ekonomi yönetiminin hazırladığı Orta Vadeli Program’da, emeklilikte adaletin sağlanması ve sistemin sürdürülebilirliğinin artırılması amaçlanıyor. Bu doğrultuda, sadece çalışanın kazancı değil, prim gün sayısı da emekli maaşını doğrudan etkileyen bir unsur haline geliyor. Yapılacak düzenlemeyle uzun süre sistemde kalan ve yüksek prim ödeyenler, daha avantajlı koşullarda emeklilik hakkına sahip olacak.
Sabah Gazetesi yazarı Faruk Erdem, konuyla ilgili kaleme aldığı yazısında, mevcut sistemdeki sorunlara değinirken, bu düzenlemenin sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesini yeniden kurmayı amaçladığını belirtti.
Türkiye’de emekli sayısı 16 milyona yaklaşırken, çalışan sayısı ile emekli sayısı arasındaki denge giderek bozuluyor.
Şu anda 1.8 çalışana 1 emekli düşerken, ideal oranın 4 çalışana 1 emekli olması gerektiği vurgulanıyor.
Emekli maaşı hesaplanırken kullanılan güncelleme katsayısı, enflasyon ve büyüme oranlarına göre değişiyor. Bu durum yıllar arasında farklı maaşların ortaya çıkmasına neden oluyor. Örneğin, 2024’te emekli olan bir kişi, 2023’te emekli olana göre daha yüksek maaş aldı.
Yeni sistemde, bu farklılıkları ortadan kaldırmak için sabit bir katsayının getirilmesi üzerinde duruluyor. Böylece her yıl maaş hesaplamasında istikrarlı bir yapı oluşturulabilecek.
Kamu Denetçisi Abdullah Cengiz Makas, TBMM’de yaptığı sunumda bu konuda yasal bir düzenlemenin kaçınılmaz olduğunu dile getirdi. Makas, sistemdeki adaletsizliklerin giderilmesi için yasalaşacak net kriterlerin belirlenmesi gerektiğini ifade etti.
Mevcut sistemde, hayatı boyunca asgari ücret üzerinden prim ödeyenler, özellikle Bağ-Kur kapsamında sigortalı olanlar, daha düşük emekli maaşı alıyor. Ayrıca çalışma hayatının belirli bir döneminde yüksek kazançtan prim ödeyip, sonradan asgari ücrete düşenlerin de emekli maaşları ciddi şekilde azalabiliyor.
Yeni düzenlemeyle çalışma süresi boyunca istikrarlı ve uzun vadeli prim ödeyenlerin daha yüksek maaş alması için prim gün sayısı kriteri daha etkili hale getirilecek.
Orta Vadeli Program’da yer alan yeni emeklilik sistemine dair öne çıkan değişiklikler şunlar:
Aylık bağlama sistemindeki karma yapının sadeleştirilmesi
Enflasyon artışlarının daha dengeli şekilde sisteme yansıtılması
Aktüeryal dengenin yeniden kurulması
Sistemde kalmanın, emekli aylığı açısından cazip hale getirilmesi
Ancak taban maaşın, bu sınıra yakın maaş alan emekliler için bazı adaletsizlikler yarattığı eleştiriliyor. Bu nedenle ilerleyen süreçte, taban maaş sisteminin yeniden yapılandırılması da gündeme gelebilir.
Ancak taban maaşın, bu sınıra yakın maaş alan emekliler için bazı adaletsizlikler yarattığı eleştiriliyor. Bu nedenle ilerleyen süreçte, taban maaş sisteminin yeniden yapılandırılması da gündeme gelebilir.
