Belirli bir yaşa gelen her erkek için zorunlu tutulan askerlik görevi, bazı durumlarda muafiyete sebep olabiliyor. Askerlik hizmetinin sorunsuz tamamlanabilmesi için hareket becerilerinin belirli bir seviyede korunması, bedensel ve ruhsal açıdan sağlıklı olmak gerekiyor. 


Askere alma işlemlerinde, muayene sürecinde bireylerin sağlık durumları ayrıntılı bir şekilde değerlendirilir.

Askerlik hizmetine uygunluğu tespit etmek amacıyla yapılan askerlik muayenesinde bir dizi fiziksel ve ruhsal sağlık değerlendirmesi yapılır. Aile hekimi tarafından gerçekleştirilen askerlik muayenesinde şunlar gerçekleştirilir:



  • Kişisel bilgilerin doğruluğu kontrol edilir.

  • Genel muayene bilgileri alınır ve hayati ölçümler yapılır. Ağırlık, boy, kan grubu, kan basıncı ve vücut sıcaklığı ölçülür.

  • Kilo ve boy esas alınarak ölçülen beden kitle indeksi elverişli sınırların içinde değilse, geçici sağlık kurulu veya hastaneye sevk verilir.

  • Uzuv kaybı ve ortopedik rahatsızlıklarınız değerlendirilir. Eğer bu tür bir rahatsızlık varsa “askerliğe elverişli değildir raporu” için geçici sağlık kurulu veya hastaneye sevk yapılır.

  • Geçmiş hastalıklara dair kayıt, görme/işitme kaybı, alkol/madde bağımlılığı, psikiyatrik rahatsızlık, bedensel/ruhsal ileri tetkik bulgusu “EVET” ve “HAYIR” cevapları üzerinden değerlendirilir. Eğer herhangi birine “EVET” cevabı verilirse, doktor daha ayrıntılı bilgiler alır ve hastane sevkini gerçekleştirir. Ancak belirtilen hastalık, TSK Sağlık Yönetmeliği'nin A diliminde yer alıyorsa ileri tetkik yapılması gerekmez. 


Askerlik muayenesi ve ileri tetkik sonucu, “Askerliğe Elverişlidir”, “Askerliğe Elverişli Değildir”, “Ertesi Yıla Bırakma” ya da “Sevk Geciktirme” kararları çıkabilir.


  • Sinir hastalıkları

  • Göz hastalıkları

  • Ruh sağlığı ve hastalıkları

  • Kulak, burun ve boğaz hastalıkları

  • Ağız, çene, yüz, boyun ve diş hastalıkları

  • Plastik ve rekonstrüktif şirürji

  • Deri hastalıkları

  • İç hastalıklar

  • Sindirim sistemi hastalıkları

  • Göğüs hastalıkları

  • Enfeksiyon hastalıkları

  • Ürogenital organ hastalıkları

  • Cerrahi hastalıklar

  • Kas ve iskelet sistemi hastalıklar


  • Sağlık kontrollerinde bedensel gelişimi geri bulunan kişiler

  • Doğum öncesi veya sonrasında geçirdiği rahatsızlıktan ötürü yetersiz beslenen kişiler

  • 148 kilo üzeri kişiler (Tek seferlik bir durum değildir. 41 yaşına kadar 148 kilonun altına düşemeyen kişiler tamamen muaf olur ancak 41 yaşına kadar her sene ölçüm yapılır.)

  • Boy-kilo indeks standartlarına göre alt sınırın 21 kilo aşağısında veya üst sınırın 30 kilo üzerinde yer alan kişiler

  • Askerlik yaşı geldiğinde boyu 1,49 cm’den kısa olan kişiler

  • İki gözde teşhis edilen bozukluk 14 veya üzeri olan kişiler

  • Tam sağır veya yüksek miktarda duyma problemi yaşayan kişiler


Kilo, eğitim veya yurt dışında yaşama nedeniyle askerlikten muaf tutulan kişiler, kilo verdiğinde, eğitimlerini tamamladığında ya da Türkiye'ye yerleştiklerinde askere gidebiliyor. Bu sebepler dışında muaf tutulan ve bir kez çürük raporu alan kişiler ömür boyu askere alınmıyor.

Düztabanlık, askerlikten muaf hastalıklar listesinde yer alıyor. Ancak her düztaban hastasına “askerliğe elverişli değildir raporu” verilmez. Düztabanın derecesi, şiddeti ve neden olduğu şikayetler önemlidir. Ağrı ve yürüme zorluğu varsa, alkaneal yükseklik açısı 10 dereceden daha azsa askerlikten muaf olunabilir. Bunun dışında ağrı ve yürüme zorluğu gibi hareket etmeyi engelleyebilecek şikayetlerin bulunması gerekir.


Bağırsaklarda sindirimi sağlayan yapıların bozulmasına neden olan çölyak hastalığında, gıdalardaki besinlerin emilmesini engellenir ve ince bağırsaklarda hasar oluşur. Çölyak hastaları buğday, çavdar ve arpanın içerisinde yer alan gluten isimli proteinden doğrudan etkileniyor.


Askerlik sırasında uygulanan yoğun talimler ve karavana yemek sistemi çölyak hastaları için büyük sorunlar yarattığı için çölyak hastaları da askerlikten muaf sayılıyor.


Çölyak hastaları resmi belgelerde askerlikten muaf sayılsa da bu muafiyeti alabilmeleri için pek çok işlem yapmaları gerekiyor. 


Askerlik çağına gelmiş çölyak hastası bir genç, uzun süredir diyet uyguluyorsa, askeri sağlık kontrollerinde herhangi bir rahatsızlık gözlenmiyor. Bu durumda Milli Savunma Bakanlığı, önceki teşhisi tanımadığını belirtebiliyor. Bakanlık, kişinin gluten diyetini sonlandırmasını ve yeniden sağlık kontrolüne girmesini isteyebiliyor.