Türkiye’nin kalbi Ankara, yalnızca siyaset ve bürokrasinin merkezi değil; aynı zamanda köklü bir gastronomi ve kültür mirasının da ev sahibi. Başkent, tarih boyunca tarım, el sanatları ve yöresel üretim kültürünü koruyarak, bugün 39 ürünüyle coğrafi işaretli ürünler listesinde kendine sağlam bir yer edindi.

Bu ürünler, sadece birer yiyecek ya da el sanatı değil; Ankara’nın kimliğini, toprağını ve emeğini temsil eden kültürel değerler.

Coğrafi işaret nedir?

Coğrafi işaret, bir ürünün kaynağına, geleneksel üretim biçimine veya yöresel niteliklerine bağlı olarak tescil edilmesidir. Kısaca, bir ürünü “yerine özgü” kılan niteliklerin resmi olarak tanınmasıdır.
Bu işaret, hem o bölgenin itibarını korur hem de üreticiye ekonomik değer kazandırır.

Türkiye’de coğrafi işaret tescilleri, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından yürütülmektedir.

Ankara’nın coğrafi işaretli ürünleri

Ankara, 2023 yılı itibarıyla 10’u menşe adı, 29’u mahreç işareti olmak üzere toplam 39 ürünüyle tescil listesinde yer alıyor.
İşte Ankara’nın gurur tablosu niteliğindeki bu ürünler:

Geleneksel lezzetler ve yöresel tatlar

  • Kalecik karası üzümü (2007 – Mahreç işareti)

  • Çubuk turşusu (2008 – Mahreç işareti)

  • Beypazarı kurusu (2013 – Mahreç işareti)

  • Ankara döneri (2017 – Mahreç işareti)

  • Ankara simidi (2017 – Mahreç işareti)

  • Ankara tava (2017 – Mahreç işareti)

  • Çubuk agat taşı (2017 – Menşe adı)

  • Kızılcahamam bazlaması (2018 – Menşe adı)

  • Nallıhan iğne oyası (2018 – Mahreç işareti)

  • Nallıhan örtmesi (2018 – Mahreç işareti)

  • Ankara erkek pastırması (2019 – Menşe adı)

  • Gölbaşı sevgi çiçeği (2019 – Menşe adı)

  • Kalecik ekmeği (2020 – Mahreç işareti)

  • Kalecik çöreği (2020 – Mahreç işareti)

  • Akyurt fıtı çorbası (2021 – Mahreç işareti)

  • Akyurt hıromaçası (2021 – Mahreç işareti)

  • Akyurt tandır böreği (2021 – Mahreç işareti)

  • Ankara andezit taşı (2021 – Menşe adı)

  • Ankara tifiği (2021 – Menşe adı)

  • Ayaş dutu (2021 – Menşe adı)

  • Kazan kavunu (2021 – Menşe adı)

  • Mamak Kutludüğün ekşi maya ekmeği (2021 – Mahreç işareti)

  • Mamak ravak yoğurdu (2021 – Mahreç işareti)

  • Polatlı soğanı (2021 – Mahreç işareti)

  • Çamlıdere höşmerim tatlısı (2021 – Mahreç işareti)

  • Şereflikoçhisar tahinli pidesi (2022 – Mahreç işareti)

  • Akyurt soğuk çorbası (2022 – Mahreç işareti)

  • Akyurt toyga aşı (2022 – Mahreç işareti)

  • Akyurt tumaç aşı (2022 – Mahreç işareti)

  • Beypazarı cevizli tatlı sucuk (2022 – Mahreç işareti)

  • Beypazarı havuç lokumu (2022 – Mahreç işareti)

Kazan Kavurmasi Tescillendi 9738C

Yeni tescillenen coğrafi işaretler

2022 ve 2023 yıllarında listeye eklenen ürünlerle birlikte Ankara’nın coğrafi işaretli ürün sayısı daha da arttı:

  • Çubuk vişnesi (2022 – Menşe adı)

  • Ankara Seymen/Seğmen kıyafeti (2022 – Mahreç işareti)

  • Çubuk hıromaçası (2022 – Mahreç işareti)

  • Beypazarı höşmerim tatlısı (2022 – Mahreç işareti)

  • Kazan kavurması (2023 – Menşe adı)

  • Ayaş domatesi (2023 – Menşe adı)

  • Beypazarı dolması / yaprak sarması (2023 – Mahreç işareti)

  • Elmadağ tandır ekmeği (2023 – Menşe adı)

Henüz tescil aşamasında olanlar

Bunların yanı sıra, tescil başvuru süreci devam eden bazı ürünler de bulunuyor. Yakında listeye eklenmesi beklenen ürünler arasında:

yer alıyor.

Ankara'nın yemekleri kültürel bir hafıza

Ankara’nın coğrafi işaretli ürünleri, sadece bir gastronomi meselesi değil; kültürel bir hafıza. Kalecik’in bağlarından gelen karası üzümü, Beypazarı’nın fırınlarında taş gibi kurutulan kurusu, Çubuk’un sarımsak kokulu turşusu, Nallıhan’ın sabırla işlenen iğne oyası… Her biri, bu şehrin el emeğini, doğasını ve tarihini bugüne taşıyor.

Bu ürünler, hem üreticiye ekonomik kazanç sağlıyor hem de Ankara’nın kültürel çeşitliliğini belgeleyen yaşayan bir miras niteliği taşıyor.

Kaynak: Sevda Ecem Karapolat